NEW YORK – In de jaren vóór de Syrische burgeroorlog had het land te kampen met drie opeenvolgende recorddroogtes. Door interne ontheemding af te dwingen hebben deze droogtes aantoonbaar bijgedragen aan de sociale spanningen die in 2011 tot uitbarsting kwamen in volksopstanden. Maar dat betekent niet dat het Syrische conflict een “klimaatoorlog” is.
Naarmate extreme weersgebeurtenissen zich uitbreiden, wordt het steeds makkelijker om een verband aan te wijzen tussen klimaatverandering en gewelddadige confrontaties. In Soedan is de etnische schoonmaak die door de voormalige president Omar al-Bashir in gang werd gezet in verband gebracht met de zuidwaartse expansie van de Sahara, die de sociale onrust aanwakkerde door de voedselonzekerheid te verscherpen. Territoriale geschillen in de Zuid-Chinese Zee zijn ook gerelateerd aan de zorgen over voedselveiligheid, geworteld in de concurrentie om de toegang tot viswateren. Sommigen waarschuwen nu voor een “dreigende wateroorlog” tussen Egypte en Ethiopië, teweeggebracht door de bouw van een dam in de Nijl door het laatstgenoemde land.
Maar het verhaal van de “klimaatoorlogen” kent grote gaten. Van Syrië tot aan Soedan zijn de hedendaagse conflicten het gevolg van meervoudige, ingewikkelde en onderling samenhangende factoren, van etno-religieuze spanningen tot aanhoudende politieke repressie. Hoewel de gevolgen van de klimaatverandering de sociale en politieke instabiliteit kunnen verscherpen, was de klimaatverandering niet de oorzaak van deze oorlogen. Deze nuance is belangrijk, niet in de laatste plaats omwille van de verantwoordelijkheid: de klimaatverandering mag niet worden gebruikt om de verantwoordelijkheid te ontduiken voor het oplossen of afwenden van gewelddadige confrontaties.
Toch betogen militaire en klimaatdeskundigen dat klimaatverandering de dreigingen aanscherpt en dus een belangrijk nationaal veiligheidsprobleem blijft. Klimaatactivisten en wetenschappers hebben echter lange tijd debatten over “klimaatveiligheid” vermeden of afgewezen – niet om de risico's te bagatelliseren die de klimaatverandering met zich meebrengt, maar omdat ze bang waren dat het afschilderen van klimaatverandering als een veiligheidskwestie de inspanningen zou ondermijnen om deze risico's te verzachten, door de steeds verder gaande “securitisering” van klimaatactie mogelijk te maken.
Securitisering is dikwijls een politieke tactiek die leiders gebruiken om een veiligheidsrisico in het leven te roepen, teneinde de implementatie van buitengewone, soms zelfs illegale maatregelen te rechtvaardigen, die inbreuk maken op de mensenrechten. Als de strijd tegen de klimaatverandering wordt gesecuritiseerd kan die bijvoorbeeld worden aangewend om nieuwe beperkingen op de bewegingsvrijheid van mensen te rationaliseren, mogelijk gemaakt door het anti-migrantensentiment.
Het inkaderen van het klimaatprobleem als een veiligheidskwestie kan ook de toch al onder druk staande internationale samenwerking op het gebied van het klimaatbeheer op het spel zetten, terwijl investeringen in noodzakelijke interventies – zoals de transitie naar een koolstofarme economie – worden geschrapt ten gunste van het op orde brengen van de militaire paraatheid. Het begeleidende apocalyptische discours kan er bovendien voor zorgen dat het publiek afhaakt, waardoor de democratische aansprakelijkheid nog verder onderuit wordt gehaald.
At a time when democracy is under threat, there is an urgent need for incisive, informed analysis of the issues and questions driving the news – just what PS has always provided. Subscribe now and save $50 on a new subscription.
Subscribe Now
Nu zelfs sommige lidstaten van de Verenigde Naties uitdrukking geven aan hun zorgen over het in verband brengen van de klimaatverandering met de veiligheid, bewegen de meeste landen zich niettemin precies in deze richting. In 2013 meldde het American Security Project dat 70% van de landen klimaatverandering beschouwen als een bedreiging van hun veiligheid, en dat minstens zeventig nationale legers al duidelijke plannen hebben klaarliggen om deze dreiging het hoofd te bieden.
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties wordt ook actiever als het om de klimaatzekerheid gaat. Na de rol van de klimaatverandering te hebben erkend in het conflict rond het Tsjaad-meer (Resolutie 2349), heeft de Raad zijn eerste debatten gehouden over het verband tussen klimaatverandering en veiligheid, waaraan een grote en diverse groep lidstaten heeft deelgenomen.
Gezien de impact van de klimaatverandering op kwesties als migratie en gezondheid, is het ontkoppelen van discussies over klimaatactie en nationale veiligheidsoverwegingen misschien wel nooit goed mogelijk geweest. Anderzijds kan het in verband brengen van de klimaatverandering met de veiligheid een positieve bijdrage leveren aan de mobilisatie van de klimaatactie. Om de valkuilen van de securitisering te vermijden is het van groot belang dat we voorbijgaan aan de gebruikelijke paradigma's, die te veel de nadruk leggen op militaire “harde veiligheids”-verhalen, en die het veiligheidsbeleid en het publieke discours blijven vormgeven. Eén manier om dit te bereiken is het kiezen voor een meer gender-inclusieve benadering van het voorkomen en oplossen van conflicten.
Uit onderzoek blijkt dat vrouwen eerder een coöperatieve aanpak van vredesakkoorden zullen nastreven, waarbij de actoren over diverse etnische, culturele en sectarische scheidslijnen heenspringen. Een dergelijke aanpak “vergroot het vooruitzicht op stabiliteit op de langere termijn en vermindert de waarschijnlijkheid van mislukte staten, beginnende conflicten, en armoede.” Als vrouwen deelnemen aan vredesonderhandelingen is het 35% waarschijnlijker dat de eruit voortvloeiende overeenkomsten minstens vijftien jaar zullen standhouden.
Duurzame vrede is alleen mogelijk als we de noodzaak onderkennen van het leiderschap van lokale vrouwen, die de relevante expertise in huis hebben, maar momenteel niettemin worden buitengesloten van nationale en multilaterale raamwerken. Als beleidsbeslissingen moeten voorzien in de behoeften van de bepaalde gemeenschappen, moeten leden van die gemeenschappen immers ook een plaats aan tafel hebben.
In Indonesië heeft Farwiza Farhan bijvoorbeeld unieke inzichten verworven door het jarenlang faciliteren van bosbehoud met behulp van de gemeenschap, waarbij lokale stakeholders werden gerespecteerd. In Somalië heeft Ilwad Elman aangetoond in staat te zijn om intersectionele vredesinspanningen op poten te zetten via haar organisatie Elman Peace.
Het is uiteraard ook noodzakelijk meer vrouwen de instrumenten in handen te geven die zij nodig hebben om aan dit proces deel te kunnen nemen. De verbanden die zijn geïdentificeerd in de Sustainable Development Goals (Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen) van de VN voorzien in een functionele routekaart voor het verwezenlijken van de noodzakelijke gelijkheid. Het verbeteren van de reproductieve gezondheidszorg (SDG 3) en het onderwijs (SDG 4) voor meisjes en vrouwen is een van de meest kosteneffectieve manieren om de klimaatverandering te verzachten (SDG 13), en meisjes en vrouwen de middelen te geven om zich tot gemeenschapsleiders te ontwikkelen (SDG 5).
In plaats van zich te verzetten tegen de securitisering van het klimaat moeten activisten en beleidsmakers bepleiten wat door het Stockholm International Peace Research Institute “de klimatisering van de veiligheid” wordt genoemd. Dit kan het best gebeuren door de veiligheid te gebruiken om de impact van de klimaatactie te vergroten, waarbij de tekortkomingen van de huidige veiligheidsstructuren moeten worden benadrukt, en de genderinclusiviteit en het lokale leiderschap moeten worden gepropageerd als holistische langetermijnoplossingen ter bevordering van de lokale, regionale en internationale vrede.
To have unlimited access to our content including in-depth commentaries, book reviews, exclusive interviews, PS OnPoint and PS The Big Picture, please subscribe
At the end of a year of domestic and international upheaval, Project Syndicate commentators share their favorite books from the past 12 months. Covering a wide array of genres and disciplines, this year’s picks provide fresh perspectives on the defining challenges of our time and how to confront them.
ask Project Syndicate contributors to select the books that resonated with them the most over the past year.
NEW YORK – In de jaren vóór de Syrische burgeroorlog had het land te kampen met drie opeenvolgende recorddroogtes. Door interne ontheemding af te dwingen hebben deze droogtes aantoonbaar bijgedragen aan de sociale spanningen die in 2011 tot uitbarsting kwamen in volksopstanden. Maar dat betekent niet dat het Syrische conflict een “klimaatoorlog” is.
Naarmate extreme weersgebeurtenissen zich uitbreiden, wordt het steeds makkelijker om een verband aan te wijzen tussen klimaatverandering en gewelddadige confrontaties. In Soedan is de etnische schoonmaak die door de voormalige president Omar al-Bashir in gang werd gezet in verband gebracht met de zuidwaartse expansie van de Sahara, die de sociale onrust aanwakkerde door de voedselonzekerheid te verscherpen. Territoriale geschillen in de Zuid-Chinese Zee zijn ook gerelateerd aan de zorgen over voedselveiligheid, geworteld in de concurrentie om de toegang tot viswateren. Sommigen waarschuwen nu voor een “dreigende wateroorlog” tussen Egypte en Ethiopië, teweeggebracht door de bouw van een dam in de Nijl door het laatstgenoemde land.
Maar het verhaal van de “klimaatoorlogen” kent grote gaten. Van Syrië tot aan Soedan zijn de hedendaagse conflicten het gevolg van meervoudige, ingewikkelde en onderling samenhangende factoren, van etno-religieuze spanningen tot aanhoudende politieke repressie. Hoewel de gevolgen van de klimaatverandering de sociale en politieke instabiliteit kunnen verscherpen, was de klimaatverandering niet de oorzaak van deze oorlogen. Deze nuance is belangrijk, niet in de laatste plaats omwille van de verantwoordelijkheid: de klimaatverandering mag niet worden gebruikt om de verantwoordelijkheid te ontduiken voor het oplossen of afwenden van gewelddadige confrontaties.
Toch betogen militaire en klimaatdeskundigen dat klimaatverandering de dreigingen aanscherpt en dus een belangrijk nationaal veiligheidsprobleem blijft. Klimaatactivisten en wetenschappers hebben echter lange tijd debatten over “klimaatveiligheid” vermeden of afgewezen – niet om de risico's te bagatelliseren die de klimaatverandering met zich meebrengt, maar omdat ze bang waren dat het afschilderen van klimaatverandering als een veiligheidskwestie de inspanningen zou ondermijnen om deze risico's te verzachten, door de steeds verder gaande “securitisering” van klimaatactie mogelijk te maken.
Securitisering is dikwijls een politieke tactiek die leiders gebruiken om een veiligheidsrisico in het leven te roepen, teneinde de implementatie van buitengewone, soms zelfs illegale maatregelen te rechtvaardigen, die inbreuk maken op de mensenrechten. Als de strijd tegen de klimaatverandering wordt gesecuritiseerd kan die bijvoorbeeld worden aangewend om nieuwe beperkingen op de bewegingsvrijheid van mensen te rationaliseren, mogelijk gemaakt door het anti-migrantensentiment.
Het inkaderen van het klimaatprobleem als een veiligheidskwestie kan ook de toch al onder druk staande internationale samenwerking op het gebied van het klimaatbeheer op het spel zetten, terwijl investeringen in noodzakelijke interventies – zoals de transitie naar een koolstofarme economie – worden geschrapt ten gunste van het op orde brengen van de militaire paraatheid. Het begeleidende apocalyptische discours kan er bovendien voor zorgen dat het publiek afhaakt, waardoor de democratische aansprakelijkheid nog verder onderuit wordt gehaald.
HOLIDAY SALE: PS for less than $0.7 per week
At a time when democracy is under threat, there is an urgent need for incisive, informed analysis of the issues and questions driving the news – just what PS has always provided. Subscribe now and save $50 on a new subscription.
Subscribe Now
Nu zelfs sommige lidstaten van de Verenigde Naties uitdrukking geven aan hun zorgen over het in verband brengen van de klimaatverandering met de veiligheid, bewegen de meeste landen zich niettemin precies in deze richting. In 2013 meldde het American Security Project dat 70% van de landen klimaatverandering beschouwen als een bedreiging van hun veiligheid, en dat minstens zeventig nationale legers al duidelijke plannen hebben klaarliggen om deze dreiging het hoofd te bieden.
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties wordt ook actiever als het om de klimaatzekerheid gaat. Na de rol van de klimaatverandering te hebben erkend in het conflict rond het Tsjaad-meer (Resolutie 2349), heeft de Raad zijn eerste debatten gehouden over het verband tussen klimaatverandering en veiligheid, waaraan een grote en diverse groep lidstaten heeft deelgenomen.
Gezien de impact van de klimaatverandering op kwesties als migratie en gezondheid, is het ontkoppelen van discussies over klimaatactie en nationale veiligheidsoverwegingen misschien wel nooit goed mogelijk geweest. Anderzijds kan het in verband brengen van de klimaatverandering met de veiligheid een positieve bijdrage leveren aan de mobilisatie van de klimaatactie. Om de valkuilen van de securitisering te vermijden is het van groot belang dat we voorbijgaan aan de gebruikelijke paradigma's, die te veel de nadruk leggen op militaire “harde veiligheids”-verhalen, en die het veiligheidsbeleid en het publieke discours blijven vormgeven. Eén manier om dit te bereiken is het kiezen voor een meer gender-inclusieve benadering van het voorkomen en oplossen van conflicten.
Uit onderzoek blijkt dat vrouwen eerder een coöperatieve aanpak van vredesakkoorden zullen nastreven, waarbij de actoren over diverse etnische, culturele en sectarische scheidslijnen heenspringen. Een dergelijke aanpak “vergroot het vooruitzicht op stabiliteit op de langere termijn en vermindert de waarschijnlijkheid van mislukte staten, beginnende conflicten, en armoede.” Als vrouwen deelnemen aan vredesonderhandelingen is het 35% waarschijnlijker dat de eruit voortvloeiende overeenkomsten minstens vijftien jaar zullen standhouden.
Duurzame vrede is alleen mogelijk als we de noodzaak onderkennen van het leiderschap van lokale vrouwen, die de relevante expertise in huis hebben, maar momenteel niettemin worden buitengesloten van nationale en multilaterale raamwerken. Als beleidsbeslissingen moeten voorzien in de behoeften van de bepaalde gemeenschappen, moeten leden van die gemeenschappen immers ook een plaats aan tafel hebben.
In Indonesië heeft Farwiza Farhan bijvoorbeeld unieke inzichten verworven door het jarenlang faciliteren van bosbehoud met behulp van de gemeenschap, waarbij lokale stakeholders werden gerespecteerd. In Somalië heeft Ilwad Elman aangetoond in staat te zijn om intersectionele vredesinspanningen op poten te zetten via haar organisatie Elman Peace.
Het is uiteraard ook noodzakelijk meer vrouwen de instrumenten in handen te geven die zij nodig hebben om aan dit proces deel te kunnen nemen. De verbanden die zijn geïdentificeerd in de Sustainable Development Goals (Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen) van de VN voorzien in een functionele routekaart voor het verwezenlijken van de noodzakelijke gelijkheid. Het verbeteren van de reproductieve gezondheidszorg (SDG 3) en het onderwijs (SDG 4) voor meisjes en vrouwen is een van de meest kosteneffectieve manieren om de klimaatverandering te verzachten (SDG 13), en meisjes en vrouwen de middelen te geven om zich tot gemeenschapsleiders te ontwikkelen (SDG 5).
In plaats van zich te verzetten tegen de securitisering van het klimaat moeten activisten en beleidsmakers bepleiten wat door het Stockholm International Peace Research Institute “de klimatisering van de veiligheid” wordt genoemd. Dit kan het best gebeuren door de veiligheid te gebruiken om de impact van de klimaatactie te vergroten, waarbij de tekortkomingen van de huidige veiligheidsstructuren moeten worden benadrukt, en de genderinclusiviteit en het lokale leiderschap moeten worden gepropageerd als holistische langetermijnoplossingen ter bevordering van de lokale, regionale en internationale vrede.
Vertaling: Menno Grootveld