boggio1_ PIKONGAFPGetty Images_malaria indonesia Pikong/AFP/Getty Images

Hoo moeten we voorkomen dat we de strijd tegen malaria verliezen

SMITHFIELD, RHODE ISLAND/HANOI – Als het gaat om het bestrijden van besmettelijke ziekten, kan de vooruitgang niet worden afgemeten aan de verkrijgbaarheid van geneesmiddelen; de belangrijkste maatstaf is het aantal geredde levens. Volgens deze maatstaf staat de wereld op het punt om de strijd tegen malaria te verliezen.

Na jaren van indrukwekkende winst zijn de mondiale inspanningen om de door muggen overgebrachte ziekte te bestrijden vastgelopen. Volgens het meest recente malariarapport van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO werden er in 2017 219 miljoen gevallen gerapporteerd, een stijging van drie miljoen gevallen ten opzichte van het jaar daarvoor. Bovendien is, hoewel het totale aantal jaarlijkse sterfgevallen stabiel is gebleven op ongeveer 435.000, de daling in sommige regio's omgedraaid.

Nog alarmerender is dat het dodental nog veel hoger zou kunnen oplopen. Uit gegevens van het Consortium for Health Action – een nonprofit-groepering die zich wijdt aan het uitroeien van ongeneeslijke malaria in Zuidoost-Azië – blijkt een hoog risico dat resistente vormen van malaria zich vanuit Azië verspreiden naar het ten zuiden van de Sahara gelegen deel van Afrika, 's werelds meest door malaria getroffen regio. Dit is niet de eerste keer dat sprake is van deze zorg. Eind jaren vijftig deed zich in Cambodja resistentie tegen het malariamedicijn chloroquine voor, die zich in de jaren tachtig naar (en door) heel Afrika heeft verspreid, wat heeft geleid tot een twee- tot zesvoudige verhoging van het aantal sterfgevallen als gevolg van malaria. Zonder urgent en gecoördineerd ingrijpen zou dit nu weer kunnen gebeuren, maar deze keer veel sneller.

Gelukkig zijn er manieren om de waarschijnlijkheid hiervan te verminderen; een van de belangrijkste is het uitbreiden van de preventie-, screening- en behandelingsprogramma's van degenen die een hoog risico lopen. Tot deze laatste groep behoren regionale vredesbewaarders, een gebruikelijke maar dikwijls over het hoofd geziene bron van de transmissie van malariaparasieten tussen Azië en Afrika.

Veiligheidspersoneel in Zuidoost-Azië is in hoge mate besmet met plasmodium falciparum, een parasiet die een dodelijke variant van de ziekte veroorzaakt. In 2016 bleek bijvoorbeeld uit onderzoek van het Research Institute of Medical Sciences (AFRIMS) van het Amerikaanse leger in Bangkok dat 10% van het militaire personeel in Noordwest-Cambodja drager was. Toen besmette Cambodjaanse soldaten in Afrika werden ingezet, zoals tussen 2010 en 2016 veelvuldig het geval was, dreigden virulente malariastammen te worden verspreid.

Vanuit Cambodja kunnen de malaria-parasieten zich via Myanmar verspreiden naar India en Bangladesh, twee landen die ongeveer 15% van de huidige vredestroepen van de Verenigde Naties voor hun rekening nemen. Als soldaten uit India en Bangladesh zonder malariascreening in Afrika worden gestationeerd, kan het besmettingsrisico van de dodelijke ziekte dramatisch toenemen.

Introductory Offer: Save 30% on PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Introductory Offer: Save 30% on PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

Door proeven te doen vóór het inzetten van deze troepen, door het toedienen van medicatie en door het wijdverbreid gebruik van met insecticiden behandelde uniforms kan deze bron van de malaria-migratie worden ingedamd. Maar de meeste overheden en hulporganisaties houden vast aan een status quo die deze risicogroepen grotendeels buiten beschouwing laat. Wij hebben bijvoorbeeld waargenomen dat met insecticiden behandelde muskietennetten, een effectieve vorm van ziekte-preventie, niet worden gedistribueerd in gebieden met een hoge besmettingsgraad, en dat het gebruik van de beschikbare netten daar bijzonder laag is.

In 2015 heeft de WHO 2020 als deadline vastgesteld voor het stopzetten van de besmettingen met plasmodium falciparum in Cambodia, en opgeroepen tot de totale eliminatie van malaria uit de Grotere Mekong-subregio van Zuidoost-Azië in 2030. Deze ambitieuze doelstellingen zijn nog steeds haalbaar, maar alleen als drie belangrijke problemen worden aangepakt.

In de eerste plaats is er een gecoördineerde strategie nodig om de ziekte op de korrel te nemen in gebieden waar de besmettingsgraad het hoogst is, de zogenoemde malaria-eilanden. Hoewel veel van de hulpmiddelen om dit te kunnen bewerkstelligen reeds beschikbaar zijn, zullen flexibele financiering en nieuwe partnerschappen van cruciaal belang zijn om de besmettingspercentages onder militair, bosbouw- en politiepersoneel en andere risicopopulaties terug te dringen.

In de tweede plaats moeten de internationale donoren de urgentie onderkennen van de dreigende malaria-pandemie. Op dit moment is hun inzet nog steeds ontoereikend. The Global Fund, een van 's werelds belangrijkste anti-malaria-organisaties, lijdt bijvoorbeeld aan een gebrek aan effectieve financiering. Hulpontvangers in de regio klagen dat het geld van het Fonds niet mag worden gebruikt voor diverse ongedekte behoeften, zoals voor prestatieprikkels om het personeel te motiveren. Het Global Fund rechtvaardigt dit door te zeggen dat deze benadering noodzakelijk is om de duurzaamheid van zijn programma op de langere termijn en de deelname van de gastlanden te kunnen garanderen. Maar nu we worden geconfronteerd met een crisis van de gezondheidszorg in Zuidoost-Azië, en – als uitbreiding daarvan – Afrika, kan het vasthouden aan strikte naleving van de standaardregels wel eens heel kortzichtig beleid blijken.

En tenslotte hebben we nieuwe financiële hulpbronnen nodig. Een voor de hand liggende plek om daarnaar op zoek te gaan is het Amerikaanse leger, waarvoor malaria de belangrijkste infectieziekte is die in de regio op de loer ligt. Helaas heeft het Amerikaanse ministerie van Defensie geweigerd ook maar iets méér te bieden dan louter onderzoekssteun, die tot een paar extra publicaties zou kunnen leiden, maar niet zal helpen de malariadreiging weg te nemen. Als hier geen verandering in komt, zullen filantropische organisaties – vooral de Bill & Melinda Gates Foundation – van cruciaal belang zijn voor het vullen van de feitelijke financieringsleemte, vooral door het bieden van financiële prikkels voor het implementeren van effectieve uitroeiingsoperaties.

Met het juiste niveau van steun en coördinatie kunnen we de resistente  falciparum-malaria in Zuidoost-Azië uitroeien. Het alternatief – slechte implementatie, ineffectieve financiering en verkeerd gericht onderzoek – zal betekenen dat malariaparasieten uiteindelijk Afrika zullen bereiken, een dodelijk scenario dat de klok tientallen jaren zou kunnen terugzetten.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/mGWAmvSnl