BERLIJN – Dit is een goed decennium geweest voor de strijd tegen de tuberculose. We zullen waarschijnlijk het Millennium Development Goal van de Verenigde Naties halen om de verspreiding van en de sterfte aan tuberculose in 2015 met de helft te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990. Minstens een dozijn nieuwe vaccins en geneesmiddelen bevinden zich in de fase van klinische proefnemingen, en de Wereldgezondheidsorganisatie heeft een nieuwe diagnostische test, genaamd GeneXpert, goedgekeurd.
Deze vooruitgang is des te belangrijker, gezien de zelfgenoegzaamheid die heeft geleid tot een volledige stilstand in het onderzoek naar en de ontwikkeling van nieuwe tuberculose-behandelingen aan het eind van de 20ste eeuw. De middelen tegen tuberculose die momenteel in gebruik zijn, werden tussen 1950 en 1970 ontwikkeld. Het Bacille Calmette–Guérin (BCG)-vaccin is bijna honderd jaar oud, terwijl de meest gebruikte diagnostische test, de microscopische ontdekking van bacillen in sputum, al 130 jaar geleden is ontwikkeld.
Geen wonder dat de werkzaamheid van deze middelen is verminderd. Het huidige vaccin voorkomt ernstige tuberculose bij kinderen, maar niet de meest voorkomende longtuberculose in alle leeftijdsgroepen. De microscopische test levert in bijna de helft van de gevallen foutieve resultaten op.
We denken graag dat tuberculose een ziekte van het verleden is. In feite ontwikkelen ieder jaar negen miljoen mensen een actieve variant van de ziekte, en één op de vijf gaat dood. Hierdoor komt de tuberkelbacil na het HIV-virus op de tweede plaats van de ranglijst van microbiologische moordenaars.
Een derde van de wereldbevolking is geïnfecteerd door de ziekteverwekker, hoewel slechts één op de tien de ziekte ook daadwerkelijk ontwikkelt. Het slechte nieuws is dat geïnfecteerde individuen de ziekteverwekker hun hele leven met zich meedragen. Als iemands immuunsysteem is verzwakt, kan de ziekte zijn kans grijpen. Door de opkomst in de jaren tachtig van HIV, dat het immuunsysteem aantast, heeft tuberculose een comeback gemaakt. Inmiddels is het doodsoorzaak-nummer-één van alle met HIV besmette individuen. Ruwweg vijftien miljoen mensen lijden aan een dubbele infectie van HIV en Mycobacterium tuberculosis, de voornaamste ziekteverwekker in de meeste tuberculosegevallen.
Bovendien is de tuberkelbacil verzot op een loopgravenoorlog, en wint hij mettertijd aan weerstand tegen conventionele antibiotica en doorsnee-vaccinatieprogramma's. Bovendien laat hij zich steeds lastiger diagnosticeren en is ook steeds moeilijker vast te stellen hoe effectief bepaalde geneesmiddelen nog zijn. Waar pandemieën normaliter plotseling opduiken, zich snel verspreiden en tot een enorme angst onder de bevolking leiden, verspreidt tuberculose zich traag maar consistent, tienduizenden jaren lang, geduldig wachtend op nieuwe kansen.
Voor de behandeling van tuberculose zijn minimaal drie geneesmiddelen nodig, die minstens zes maanden moeten worden toegediend. Vergelijk dat eens met de antibiotische behandeling van bijvoorbeeld een urineweginfectie, die op z'n langst een paar weken duurt. Als gevolg daarvan worden tuberculosebehandelingen vaak niet stipt gevolgd, waardoor het ontstaan van een resistente vorm van de ziekte wordt bevorderd, die niet langer met conventionele middelen kan worden bestreden. Zo'n 50 miljoen mensen zijn besmet met deze resistente tuberkelbacillen.
Hoewel de behandeling van resistente tuberculose mogelijk blijft, is het een lastige aangelegenheid die ruwweg twee jaar in beslag neemt, met gebruikmaking van middelen die niet zo efficiënt en ook niet zo weldadig zijn als doorsneemedicijnen – en tegen kosten die een factor tien tot honderd hoger liggen. Hoewel deze extra kosten door de gezondheidszorg in de rijke landen nog wel kunnen worden gedragen, zijn ze buitensporig hoog voor arme landen, met als gevolg géén of een ontoereikende behandeling.
Bovendien is in 85 landen een zeer resistente vorm van tuberculose vastgesteld, die vrijwel onbehandelbaar is. Het wegsnijden van de besmette delen van de longen is in veel gevallen de enige mogelijke behandelwijze. Welkom terug in het tijdperk van vóór de antibiotica!
De vraag is dus niet of we nieuwe geneesmiddelen, vaccins en diagnostische middelen nodig hebben, maar wanneer ze beschikbaar komen. De nieuwe GeneXpert-test diagnosticeert niet alleen tuberculose, maar ook – in één keer – de resistente variant, wat betekent dat er snel een adequate behandeling mogelijk is en dat nieuwe infecties voorkomen kunnen worden – een ware doorbraak. Helaas is de test duur en ingewikkeld, waardoor hij voor veel arme landen buiten hun bereik ligt.
Een aantal andere geneesmiddelen – een paar nieuwe en een paar die op een nieuwe manier worden toegepast – bevindt zich momenteel in de laatste fase van de klinische tests, en één nieuw middel is al door de Amerikaanse toezichthouder goedgekeurd voor de behandeling van resistente tuberculose, nog voor de beëindiging van de proefnemingen. Maar het eerste potentiële vaccin dat onlangs werd getest op zijn werkzaamheid faalde jammerlijk. Dus het goede nieuws van het afgelopen decennium biedt slechts een glimpje hoop.
We hebben nog steeds een lange weg te gaan, en een versnelling van het onderzoek naar en de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen en vaccins is alleen mogelijk als er meer geld op tafel komt. Helaas zijn de prikkels voor de particuliere sector om nieuwe tuberculose-behandelingen te ontwikkelen te zwak. Nieuwe benaderingen, zoals bondgenootschappen tussen publieke onderzoeksinstellingen en de particuliere sector, zijn nodig. Hoewel de klinische tests van de meest veelbelovende geneesmiddelen en vaccins moeten worden voortgezet, moeten we ook teruggaan naar de tekentafel en geheel nieuwe tactieken ontwikkelen.
Momenteel worden de jaarlijkse uitgaven aan het onderzoek naar en de ontwikkeling van nieuwe tuberculosebehandelingen geschat op 500 miljoen dollar. Maar er is jaarlijks meer dan 2 miljard dollar nodig. Dat bedrag kan onrealistisch hoog lijken, maar het is een verwaarloosbaar deel van de naar schatting 160 miljard dollar die wereldwijd aan onderzoek en ontwikkeling op het gebied van de gezondheidszorg wordt uitgegeven. Belangrijker is dat de economische last van tuberculose op wel 20 miljard dollar per jaar moet worden gesteld – en zelfs nog hoger als de verliezen in menselijk kapitaal worden meegerekend.
Als we ervoor kiezen deze verliezen te blijven lijden, zouden we op de korte termijn wat geld kunnen besparen. De verstandiger route is echter nu al de noodzakelijke investeringen te doen, zodat we morgen niet met een hogere rekening worden geconfronteerd.
Vertaling: Menno Grootveld
BERLIJN – Dit is een goed decennium geweest voor de strijd tegen de tuberculose. We zullen waarschijnlijk het Millennium Development Goal van de Verenigde Naties halen om de verspreiding van en de sterfte aan tuberculose in 2015 met de helft te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990. Minstens een dozijn nieuwe vaccins en geneesmiddelen bevinden zich in de fase van klinische proefnemingen, en de Wereldgezondheidsorganisatie heeft een nieuwe diagnostische test, genaamd GeneXpert, goedgekeurd.
Deze vooruitgang is des te belangrijker, gezien de zelfgenoegzaamheid die heeft geleid tot een volledige stilstand in het onderzoek naar en de ontwikkeling van nieuwe tuberculose-behandelingen aan het eind van de 20ste eeuw. De middelen tegen tuberculose die momenteel in gebruik zijn, werden tussen 1950 en 1970 ontwikkeld. Het Bacille Calmette–Guérin (BCG)-vaccin is bijna honderd jaar oud, terwijl de meest gebruikte diagnostische test, de microscopische ontdekking van bacillen in sputum, al 130 jaar geleden is ontwikkeld.
Geen wonder dat de werkzaamheid van deze middelen is verminderd. Het huidige vaccin voorkomt ernstige tuberculose bij kinderen, maar niet de meest voorkomende longtuberculose in alle leeftijdsgroepen. De microscopische test levert in bijna de helft van de gevallen foutieve resultaten op.
We denken graag dat tuberculose een ziekte van het verleden is. In feite ontwikkelen ieder jaar negen miljoen mensen een actieve variant van de ziekte, en één op de vijf gaat dood. Hierdoor komt de tuberkelbacil na het HIV-virus op de tweede plaats van de ranglijst van microbiologische moordenaars.
Een derde van de wereldbevolking is geïnfecteerd door de ziekteverwekker, hoewel slechts één op de tien de ziekte ook daadwerkelijk ontwikkelt. Het slechte nieuws is dat geïnfecteerde individuen de ziekteverwekker hun hele leven met zich meedragen. Als iemands immuunsysteem is verzwakt, kan de ziekte zijn kans grijpen. Door de opkomst in de jaren tachtig van HIV, dat het immuunsysteem aantast, heeft tuberculose een comeback gemaakt. Inmiddels is het doodsoorzaak-nummer-één van alle met HIV besmette individuen. Ruwweg vijftien miljoen mensen lijden aan een dubbele infectie van HIV en Mycobacterium tuberculosis, de voornaamste ziekteverwekker in de meeste tuberculosegevallen.
Bovendien is de tuberkelbacil verzot op een loopgravenoorlog, en wint hij mettertijd aan weerstand tegen conventionele antibiotica en doorsnee-vaccinatieprogramma's. Bovendien laat hij zich steeds lastiger diagnosticeren en is ook steeds moeilijker vast te stellen hoe effectief bepaalde geneesmiddelen nog zijn. Waar pandemieën normaliter plotseling opduiken, zich snel verspreiden en tot een enorme angst onder de bevolking leiden, verspreidt tuberculose zich traag maar consistent, tienduizenden jaren lang, geduldig wachtend op nieuwe kansen.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
Voor de behandeling van tuberculose zijn minimaal drie geneesmiddelen nodig, die minstens zes maanden moeten worden toegediend. Vergelijk dat eens met de antibiotische behandeling van bijvoorbeeld een urineweginfectie, die op z'n langst een paar weken duurt. Als gevolg daarvan worden tuberculosebehandelingen vaak niet stipt gevolgd, waardoor het ontstaan van een resistente vorm van de ziekte wordt bevorderd, die niet langer met conventionele middelen kan worden bestreden. Zo'n 50 miljoen mensen zijn besmet met deze resistente tuberkelbacillen.
Hoewel de behandeling van resistente tuberculose mogelijk blijft, is het een lastige aangelegenheid die ruwweg twee jaar in beslag neemt, met gebruikmaking van middelen die niet zo efficiënt en ook niet zo weldadig zijn als doorsneemedicijnen – en tegen kosten die een factor tien tot honderd hoger liggen. Hoewel deze extra kosten door de gezondheidszorg in de rijke landen nog wel kunnen worden gedragen, zijn ze buitensporig hoog voor arme landen, met als gevolg géén of een ontoereikende behandeling.
Bovendien is in 85 landen een zeer resistente vorm van tuberculose vastgesteld, die vrijwel onbehandelbaar is. Het wegsnijden van de besmette delen van de longen is in veel gevallen de enige mogelijke behandelwijze. Welkom terug in het tijdperk van vóór de antibiotica!
De vraag is dus niet of we nieuwe geneesmiddelen, vaccins en diagnostische middelen nodig hebben, maar wanneer ze beschikbaar komen. De nieuwe GeneXpert-test diagnosticeert niet alleen tuberculose, maar ook – in één keer – de resistente variant, wat betekent dat er snel een adequate behandeling mogelijk is en dat nieuwe infecties voorkomen kunnen worden – een ware doorbraak. Helaas is de test duur en ingewikkeld, waardoor hij voor veel arme landen buiten hun bereik ligt.
Een aantal andere geneesmiddelen – een paar nieuwe en een paar die op een nieuwe manier worden toegepast – bevindt zich momenteel in de laatste fase van de klinische tests, en één nieuw middel is al door de Amerikaanse toezichthouder goedgekeurd voor de behandeling van resistente tuberculose, nog voor de beëindiging van de proefnemingen. Maar het eerste potentiële vaccin dat onlangs werd getest op zijn werkzaamheid faalde jammerlijk. Dus het goede nieuws van het afgelopen decennium biedt slechts een glimpje hoop.
We hebben nog steeds een lange weg te gaan, en een versnelling van het onderzoek naar en de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen en vaccins is alleen mogelijk als er meer geld op tafel komt. Helaas zijn de prikkels voor de particuliere sector om nieuwe tuberculose-behandelingen te ontwikkelen te zwak. Nieuwe benaderingen, zoals bondgenootschappen tussen publieke onderzoeksinstellingen en de particuliere sector, zijn nodig. Hoewel de klinische tests van de meest veelbelovende geneesmiddelen en vaccins moeten worden voortgezet, moeten we ook teruggaan naar de tekentafel en geheel nieuwe tactieken ontwikkelen.
Momenteel worden de jaarlijkse uitgaven aan het onderzoek naar en de ontwikkeling van nieuwe tuberculosebehandelingen geschat op 500 miljoen dollar. Maar er is jaarlijks meer dan 2 miljard dollar nodig. Dat bedrag kan onrealistisch hoog lijken, maar het is een verwaarloosbaar deel van de naar schatting 160 miljard dollar die wereldwijd aan onderzoek en ontwikkeling op het gebied van de gezondheidszorg wordt uitgegeven. Belangrijker is dat de economische last van tuberculose op wel 20 miljard dollar per jaar moet worden gesteld – en zelfs nog hoger als de verliezen in menselijk kapitaal worden meegerekend.
Als we ervoor kiezen deze verliezen te blijven lijden, zouden we op de korte termijn wat geld kunnen besparen. De verstandiger route is echter nu al de noodzakelijke investeringen te doen, zodat we morgen niet met een hogere rekening worden geconfronteerd.
Vertaling: Menno Grootveld