davies93_ Harold CunninghamGetty Images_BIS Harold Cunningham/Getty Images

Kunnen mondiale bankregels standhouden in een verdeelde wereld?

LONDEN – Het weer in Bazel blijft winters en koud. Maar het klimaat in de imposante BIS-toren – het hoofdkantoor van de Bank voor Internationale Betalingen (BIS), waar polyglotte teams van economen en toezichthouders zich buigen over de toekomst – is nauwelijks aangenamer. Nu de transatlantische spanningen, die de NAVO al onder druk hebben gezet, ook beginnen door te sijpelen in de financiële wereld, groeit de bezorgdheid binnen deze muren.

Degenen met een goed geheugen – of op zijn minst enige kennis van de geschiedenis – weten dat de Verenigde Staten zich in de jaren twintig van de vorige eeuw niet wilden inlaten met de oprichting van de Bank voor Internationale Betalingen (BIS). In plaats daarvan werd Amerika’s potentiële zetel ingenomen door de invloedrijke bankier J.P. Morgan.

Op de Bretton Woods-conferentie in 1944 betoogden de Verenigde Staten dat de BIS overbodig was geworden na de oprichting van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Wereldbank. De VS stelden zelfs formeel voor om de BIS op te heffen. Het vergde een persoonlijke interventie van John Maynard Keynes om de Amerikanen ervan te overtuigen dat de BIS waardevol kon blijven als een neutrale ontmoetingsplaats voor centrale bankiers. Maar er heeft nog nooit een Amerikaan aan het hoofd van de BIS gestaan. De nieuwe algemeen directeur, Pablo Hernández de Cos, is een Spanjaard.

Hoewel de BIS zelf nog niet bedreigd wordt, herbergt het hoofdkantoor een verscheidenheid aan toezichthoudende organen. Daartoe behoren onder meer het gerenommeerde Basel Committee on Banking Supervision, de Financial Stability Board (FSB) en diverse groepen die internationale regels opstellen voor verzekeraars, depositobeschermingssystemen en tal van andere sectoren binnen de financiële wereld.

De BIS en haar gelieerde organen zijn momenteel bezig met het afronden van Basel 3.1, een reeks regels voor niet-bancaire financiële tussenpersonen, zoals hedgefondsen en private equity-fondsen, die een steeds groter aandeel hebben in de nieuwe kredietverlening. Daarnaast worstelen ze met de uitdagingen van de cryptowereld en maken ze zich, niet verrassend, ook zorgen over de impact van de klimaatverandering op de financiële sector.

Dit zijn complexe onderwerpen waarbij de mondiale toezichthouders, ondanks hun inspanningen om internationale overeenstemming te bereiken, grote moeite hebben om consensus te vinden. Hoewel de details van het financiële toezicht nog niet bovenaan de agenda van de nieuwe Amerikaanse regering staan, lijkt het duidelijk dat de opvattingen van president Donald Trump ver afwijken van de denkwijze binnen de ringweg van Bazel.

Winter Sale: Save 40% on a new PS subscription
PS_Sales_Winter_1333x1000 AI

Winter Sale: Save 40% on a new PS subscription

At a time of escalating global turmoil, there is an urgent need for incisive, informed analysis of the issues and questions driving the news – just what PS has always provided.

Subscribe to Digital or Digital Plus now to secure your discount.

Subscribe Now

Er zijn al signalen dat de houding van de VS ten opzichte van de internationale financiële samenwerking aan het veranderen is. In januari trok de Federal Reserve (de Fed, het federale stelsel van Amerikaanse centrale banken) zich terug uit het Network for Greening the Financial System (NGFS), een wereldwijd samenwerkingsverband van centrale banken dat zich bezighoudt met het beschermen van het financiële systeem tegen de destabiliserende effecten van de klimaatverandering en de onbedoelde gevolgen van mitigatie-inspanningen. Daarnaast heeft druk vanuit de door de Republikeinen gecontroleerde staten in de VS geleid tot het uiteenvallen van diverse initiatieven die zijn opgezet door de Verenigde Naties en voormalig gouverneur van de Bank of England, Mark Carney, zoals de Net-Zero Insurance Alliance.

Maar dit zijn niet de hoekstenen van het mondiale financiële systeem. Een urgenter vraagstuk is de toekomst van het Basel Committee zelf. De afronding van Basel 3.1 – ook wel bekend als ‘Basel Endgame’ – werd tijdens de Amerikaanse verkiezingscampagne een politiek strijdpunt. Dit volgde op het voorstel van de Federal Reserve om de verplichte kapitaalniveaus van banken aanzienlijk te verhogen. De Republikeinen verzetten zich fel tegen dit plan en met het vertrek van een van de belangrijkste voorstanders ervan, Fed-vicevoorzitter voor toezicht Michael Barr, ziet de toekomst van Basel 3.1 er uiterst onzeker uit.

Ondertussen hebben de toezichthouders in de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk hun geplande hervormingen uitgesteld, in afwachting van de ontwikkelingen in de VS. Een gunstige uitkomst lijkt echter steeds onwaarschijnlijker.

Een wereld waarin Amerikaanse banken aanzienlijk lagere kapitaalvereisten hebben dan hun Europese en Japanse concurrenten zou moeilijk te beheren zijn. En als de Federal Reserve Basel 3.1 feitelijk loslaat, wat blijft er dan nog over van het Basel Committee? De agenda is nu al flinterdun. Zal de VS überhaupt aan boord blijven? Dit keer J.P. Morgan als vervanger van de Fed aanwijzen zou geen oplossing zijn – en bovendien zijn de opvattingen over Bazel van Jamie Dimon, CEO van JPMorgan Chase, niet bepaald voor publicatie vatbaar.

Hetzelfde geldt voor de FSB, waar Amerikaanse politici nooit enthousiast over zijn geweest. De voormalige Amerikaanse minister van Financiën, Larry Summers – allesbehalve een aanhanger van Trump – probeerde de FSB al bij haar oprichting te dwarsbomen. De huidige agenda van de FSB staat bovendien lijnrecht tegenover de prioriteiten van de nieuwe regering-Trump. De FSB onderzoekt momenteel bijvoorbeeld de mogelijkheid om hefboombeperkingen op te leggen aan hedgefondsen – een bijzonder impopulair voorstel op de golfbanen van Florida.

Op het cryptofront worden de meningsverschillen steeds duidelijker, vooral als het gaat om Central Bank Digital Currencies (CBDC’s). De Europese Centrale Bank (ECB) maakt vaart met de plannen voor de invoering van een digitale euro, die zij ziet als een essentieel instrument voor monetaire soevereiniteit. Moet de EU zich blijven laten meeslepen door de grillen van het Amerikaanse buitenlandse beleid, vooral nu de VS het op de dollar gebaseerde wereldwijde betalingssysteem al hebben gebruikt als geopolitiek wapen – en dat in de toekomst wellicht opnieuw zullen doen?

Deze vraag is des te relevanter gezien het gebrek aan enthousiasme onder Amerikaanse beleidsmakers over CBDC’s. Trump heeft de Federal Reserve expliciet verboden om aan een digitale dollar te werken, met als argument dat dit de stablecoins en memecoins van de private sector zou belemmeren. Ondertussen vragen mondiale toezichthouders zich af wat de langetermijnimplicaties zijn van een digitale euro zonder Amerikaans tegenhanger.

De BIS is gevestigd in Bazel, grotendeels omdat het Europese spoorwegsysteem een eeuw geleden van de stad een handig knooppunt maakte voor centrale-bankpresidenten. Vandaag de dag zijn het echter geen spoorlijnen, maar politieke breuklijnen die door Bazel lopen en de wereldwijde financiële architectuur dreigen te ontwrichten. Kan de Toren van Bazel standhouden, of verandert het in een moderne Toren van Babel – een plek waar veel talen worden gesproken, maar waar niemand elkaar nog begrijpt?

https://prosyn.org/LA5yeS1nl