BEIROET – De COVID-19-crisis heeft de aandacht gevestigd op de fragiliteit van de wereldorde. Overheden hebben geprobeerd de verspreiding van het virus aan banden te leggen via lockdowns en reisbeperkingen, waardoor economieën tot stilstand zijn gebracht en een mondiale recessie in het leven is geroepen. Armere landen, die de hulpbronnen en de veerkracht ontberen om de pandemie te verzachten, zullen het hardst getroffen worden. COVID-19 zal net als de klimaatverandering de mondiale ongelijkheid verscherpen.
Deze gelijkenis biedt waardevolle lessen. Net als veranderende weerspatronen en het verlies van intacte ecosystemen en biodiversiteit, zorgt COVID-19 voor een vermenigvuldiging van de dreigingen. Net zoals beleidsmakers de kortetermijneffecten van broeikasgassen en fossiele brandstoffen aanpakken, haasten overheden zich om de onmiddellijke gevolgen van het virus op het gebied van de volksgezondheid en de economie te keren, terwijl ze de bredere veiligheidsrisicoʼs over het hoofd zien. En toch zal, net als bij de klimaatverandering, het negeren van de sociaal-politieke dimensies van de crisis leiden tot grotere instabiliteit, extremisme, migratie en uitbraken van nieuwe of terugkerende epidemieën.
De verspreiding van COVID-19 zal de delen van de samenleving treffen die het kwetsbaarst zijn voor klimaatverandering. Achtergestelde bevolkingsgroepen zullen met grotere gezondheidsrisicoʼs te maken krijgen als gevolg van een gebrekkige toegang tot adequate water-, sanitaire en gezondheidsfaciliteiten. De armen, daklozen of ontheemden hebben vaak niet het vermogen om zichzelf te isoleren bij ontstentenis van geschikte huizen, baanveiligheid of een sociaal vangnet. In de Verenigde Staten is het sterftecijfer als gevolg van corona bijvoorbeeld onevenredig hoog geweest onder Afrikaans-Amerikanen, een weerspiegeling van reeds lang bestaande structurele ongelijkheden.
De gevolgen van COVID-19 voor de voedselveiligheid lijken ook op die van de klimaatverandering. Achtergestelde gemeenschappen hebben meer last van de gevolgen van ontwrichtingen van de aanbodketens en een verkrapping van de internationale handel. Het levensonderhoud van kleine boeren, herders en vissers wordt ook in negatieve zin beïnvloed, terwijl kleine en middelgrote bedrijven tot een faillissement of sluiting gedwongen kunnen worden, zodat burgers met een laag inkomen of uit de middenklasse in de armoede terecht komen.
Daarmee houden de omineuze gevolgen nog niet op. Net als met de klimaatverandering zal de verwoesting van de levensomstandigheden van mensen door de pandemie de kosten verlagen van het overgaan tot geweld; dit kan zelfs een prikkel zijn om zich aan te sluiten bij gewapende groepen, zodat het risico van conflicten toeneemt. Het potentieel voor geweld is vooral heel hoog in fragiele politieke systemen, in gemeenschappen die een geschiedenis van conflicten hebben, en onder politiek gemarginaliseerden.
De ontoereikende of onverantwoordelijke omgang met de COVID-19-crisis van regeringen, met die van Brazilië en Nicaragua als goede voorbeelden, zullen hun relaties met burgers onder hoogspanning zetten en leiden tot grotere publieke zorgen en ontevredenheid. Het zou geen verrassing zijn als deze spanningen uitlopen op civiele onrust op een breder niveau, gezien het aantal landen waar voedsel- en watertekorten, veroorzaakt door het onvermogen van de staat om zich aan te passen aan klimaatgerelateerde tegenvallers, tot sociale onrust hebben geleid. Er bestaat ook een serieus risico dat het officiële wanbeheer van de volksgezondheidscrisis bevolkingsgroepen nog meer zal marginaliseren en de spanningen langs geografische, etnische of sektarische lijnen zal doen toenemen.
Op dezelfde manier zouden mensen die grieven koesteren tegen hun regering de pandemie kunnen gebruiken om het gezag van de staat te ondermijnen. In de regio van het Tsjaad-meer hebben verwoestende droogten en een gebrek aan overheidshulp geleid tot steeds grotere radicalisering en tot rekruteringspogingen van Boko Haram en andere jihadistische milities. Dezelfde keten van gebeurtenissen heeft bijgedragen aan de opkomst van de Islamitische Staat in noord-Irak en Syrië.
En net als in het geval van de klimaatverandering kunnen politieke elites die erop uit zijn om steun te mobiliseren of tekortkomingen te verbergen de crisis manipuleren door mensen tot zondebok te verklaren, wat tot ernstige vormen van geweld kan leiden. In Algerije heeft de overheid de gezondheidszorgcrisis uitgebuit om de oppositie te onderdrukken, terwijl nationalistische politici in de VS en Europa migranten en buitenlanders de schuld hebben gegeven voor de verspreiding van het virus, het aanjagen van de stigmatisering, discriminatie en racistische aanvallen.
Velen hebben het risico gesignaleerd dat de crisis een reactie tegen vluchtelingen zou kunnen uitlokken. Omdat de kampen voor intern ontheemde mensen bijzonder kwetsbaar zijn voor uitbraken van besmettelijke ziekten, kan een nieuwe instroom van mensen die op de vlucht zijn voor conflicten of voor de gevolgen van klimaatverandering stuiten op heviger verzet van de autoriteiten en lokale gemeenschappen. Aan de Grieks-Turkse grens hebben veiligheidskrachten traangasgranaten afgeschoten op vluchtelingen, waarmee werd aangetoond tot hoe ver nationale overheden bereid zijn te gaan om asielzoekers en migranten te verdrijven.
De COVID-19-pandemie heeft de wereld geconfronteerd met een test die lijkt te mislukken. Er is een compleet gebrek aan samenwerking en inclusieve benaderingen van de veelvormige gevolgen van de crisis. Beleidsmakers moeten zich niet alleen op het indammen van de pandemie richten, maar ook in de toekomst investeren. Dat houdt ook het nastreven van snelle, verreikende en ongekende veranderingen in om de opwarming van de aarde te beperken en ons collectieve antwoord op de dreigingen die daarvan uitgaan te versterken.
De wereld zou nu ontvankelijker kunnen zijn voor dergelijke hervormingen. We hebben geen keus. Hoewel we misschien in staat zijn om de COVID-19-pandemie in goede banen te leiden door middel van social distancing, nieuwe anti-virale geneesmiddelen en uiteindelijk hopelijk ook een vaccin, vertegenwoordigt de klimaatverandering een nog grotere existentiële dreiging, omdat de gevolgen ervan geen vastomlijnde behandeling of levensduur kennen. Er kan een ʻreset-knopʼ zijn voor de mondiale economie na de pandemie, maar er is niet zoʼn knop voor de planeet waar die economie van afhankelijk is.
Vertaling: Menno Grootveld
BEIROET – De COVID-19-crisis heeft de aandacht gevestigd op de fragiliteit van de wereldorde. Overheden hebben geprobeerd de verspreiding van het virus aan banden te leggen via lockdowns en reisbeperkingen, waardoor economieën tot stilstand zijn gebracht en een mondiale recessie in het leven is geroepen. Armere landen, die de hulpbronnen en de veerkracht ontberen om de pandemie te verzachten, zullen het hardst getroffen worden. COVID-19 zal net als de klimaatverandering de mondiale ongelijkheid verscherpen.
Deze gelijkenis biedt waardevolle lessen. Net als veranderende weerspatronen en het verlies van intacte ecosystemen en biodiversiteit, zorgt COVID-19 voor een vermenigvuldiging van de dreigingen. Net zoals beleidsmakers de kortetermijneffecten van broeikasgassen en fossiele brandstoffen aanpakken, haasten overheden zich om de onmiddellijke gevolgen van het virus op het gebied van de volksgezondheid en de economie te keren, terwijl ze de bredere veiligheidsrisicoʼs over het hoofd zien. En toch zal, net als bij de klimaatverandering, het negeren van de sociaal-politieke dimensies van de crisis leiden tot grotere instabiliteit, extremisme, migratie en uitbraken van nieuwe of terugkerende epidemieën.
De verspreiding van COVID-19 zal de delen van de samenleving treffen die het kwetsbaarst zijn voor klimaatverandering. Achtergestelde bevolkingsgroepen zullen met grotere gezondheidsrisicoʼs te maken krijgen als gevolg van een gebrekkige toegang tot adequate water-, sanitaire en gezondheidsfaciliteiten. De armen, daklozen of ontheemden hebben vaak niet het vermogen om zichzelf te isoleren bij ontstentenis van geschikte huizen, baanveiligheid of een sociaal vangnet. In de Verenigde Staten is het sterftecijfer als gevolg van corona bijvoorbeeld onevenredig hoog geweest onder Afrikaans-Amerikanen, een weerspiegeling van reeds lang bestaande structurele ongelijkheden.
De gevolgen van COVID-19 voor de voedselveiligheid lijken ook op die van de klimaatverandering. Achtergestelde gemeenschappen hebben meer last van de gevolgen van ontwrichtingen van de aanbodketens en een verkrapping van de internationale handel. Het levensonderhoud van kleine boeren, herders en vissers wordt ook in negatieve zin beïnvloed, terwijl kleine en middelgrote bedrijven tot een faillissement of sluiting gedwongen kunnen worden, zodat burgers met een laag inkomen of uit de middenklasse in de armoede terecht komen.
Daarmee houden de omineuze gevolgen nog niet op. Net als met de klimaatverandering zal de verwoesting van de levensomstandigheden van mensen door de pandemie de kosten verlagen van het overgaan tot geweld; dit kan zelfs een prikkel zijn om zich aan te sluiten bij gewapende groepen, zodat het risico van conflicten toeneemt. Het potentieel voor geweld is vooral heel hoog in fragiele politieke systemen, in gemeenschappen die een geschiedenis van conflicten hebben, en onder politiek gemarginaliseerden.
De ontoereikende of onverantwoordelijke omgang met de COVID-19-crisis van regeringen, met die van Brazilië en Nicaragua als goede voorbeelden, zullen hun relaties met burgers onder hoogspanning zetten en leiden tot grotere publieke zorgen en ontevredenheid. Het zou geen verrassing zijn als deze spanningen uitlopen op civiele onrust op een breder niveau, gezien het aantal landen waar voedsel- en watertekorten, veroorzaakt door het onvermogen van de staat om zich aan te passen aan klimaatgerelateerde tegenvallers, tot sociale onrust hebben geleid. Er bestaat ook een serieus risico dat het officiële wanbeheer van de volksgezondheidscrisis bevolkingsgroepen nog meer zal marginaliseren en de spanningen langs geografische, etnische of sektarische lijnen zal doen toenemen.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
Op dezelfde manier zouden mensen die grieven koesteren tegen hun regering de pandemie kunnen gebruiken om het gezag van de staat te ondermijnen. In de regio van het Tsjaad-meer hebben verwoestende droogten en een gebrek aan overheidshulp geleid tot steeds grotere radicalisering en tot rekruteringspogingen van Boko Haram en andere jihadistische milities. Dezelfde keten van gebeurtenissen heeft bijgedragen aan de opkomst van de Islamitische Staat in noord-Irak en Syrië.
En net als in het geval van de klimaatverandering kunnen politieke elites die erop uit zijn om steun te mobiliseren of tekortkomingen te verbergen de crisis manipuleren door mensen tot zondebok te verklaren, wat tot ernstige vormen van geweld kan leiden. In Algerije heeft de overheid de gezondheidszorgcrisis uitgebuit om de oppositie te onderdrukken, terwijl nationalistische politici in de VS en Europa migranten en buitenlanders de schuld hebben gegeven voor de verspreiding van het virus, het aanjagen van de stigmatisering, discriminatie en racistische aanvallen.
Velen hebben het risico gesignaleerd dat de crisis een reactie tegen vluchtelingen zou kunnen uitlokken. Omdat de kampen voor intern ontheemde mensen bijzonder kwetsbaar zijn voor uitbraken van besmettelijke ziekten, kan een nieuwe instroom van mensen die op de vlucht zijn voor conflicten of voor de gevolgen van klimaatverandering stuiten op heviger verzet van de autoriteiten en lokale gemeenschappen. Aan de Grieks-Turkse grens hebben veiligheidskrachten traangasgranaten afgeschoten op vluchtelingen, waarmee werd aangetoond tot hoe ver nationale overheden bereid zijn te gaan om asielzoekers en migranten te verdrijven.
De COVID-19-pandemie heeft de wereld geconfronteerd met een test die lijkt te mislukken. Er is een compleet gebrek aan samenwerking en inclusieve benaderingen van de veelvormige gevolgen van de crisis. Beleidsmakers moeten zich niet alleen op het indammen van de pandemie richten, maar ook in de toekomst investeren. Dat houdt ook het nastreven van snelle, verreikende en ongekende veranderingen in om de opwarming van de aarde te beperken en ons collectieve antwoord op de dreigingen die daarvan uitgaan te versterken.
De wereld zou nu ontvankelijker kunnen zijn voor dergelijke hervormingen. We hebben geen keus. Hoewel we misschien in staat zijn om de COVID-19-pandemie in goede banen te leiden door middel van social distancing, nieuwe anti-virale geneesmiddelen en uiteindelijk hopelijk ook een vaccin, vertegenwoordigt de klimaatverandering een nog grotere existentiële dreiging, omdat de gevolgen ervan geen vastomlijnde behandeling of levensduur kennen. Er kan een ʻreset-knopʼ zijn voor de mondiale economie na de pandemie, maar er is niet zoʼn knop voor de planeet waar die economie van afhankelijk is.
Vertaling: Menno Grootveld