SUNSHINE COAST ‒ De COVID-19-crisis heeft het belang van de toegang tot schoon water, sanitatie en hygiëne blootgelegd. Zoals we allemaal weten is handenwassen een van de beste eerstelijnsverdedigingen tegen het virus. Toch hebben drie miljard mensen ‒ ongeveer de helft van de wereldbevolking ‒ geen toegang tot basisfaciliteiten voor handenwassen, heeft ongeveer een derde (2,2 miljard mensen) geen toegang tot veilig drinkwater en nog eens tweemaal zo veel (4,2 miljard) moeten het stellen zonder enige veilige vorm van sanitatie.
De situatie op de Zuidzee-eilanden is zelfs nog slechter, waar het aandeel van de bevolking zonder veilige toegang tot drinkwater tweemaal dat van het mondiale gemiddelde bedraagt en waar de sanitaire indexcijfers lager zijn dan in Sub-Sahara-Afrika. Als we kijken naar landen als Papoea-Nieuw-Guinea maakt het gebrek aan faciliteiten voor basishygiëne het ongelofelijk moeilijk om het virus te bestrijden wanneer het eenmaal voet aan de grond heeft gekregen.
Ondanks ons besef van het probleem staan water en sanitatie wereldwijd toch steeds lager op de politieke agenda. Politici zijn zelden net zo geïnteresseerd om een afvalwaterinstallatie te openen als om een lint voor een nieuwe school of ziekenhuis door te knippen. Maar het probleem hier is niet zozeer gebrek aan politieke wil als wel het onvermogen om politieke kansen te grijpen. Het is tenslotte moeilijk om één andere overheidsdienst te bedenken die net zo belangrijk is als het aanbod van schoon water en sanitatie.
Het echte probleem ligt in feite bij de financiering. Te lang hebben overheden water en sanitatie beschouwd als een druk op de nationale begroting in plaats van als een investeringskans. Als gevolg daarvan hebben ze van oudsher op belastingen, heffingen en overschrijvingen geleund om de sector te subsidiëren. En alhoewel mensen vaak bereid zijn om te betalen voor toegang tot of verbetering van deze diensten worstelen nutsbedrijven ermee om zonder aanvullende subsidies de kosten van hun basiswerkzaamheden of onderhoud te dekken.
Dit is politiek onlogisch als je in overweging neemt dat mensen deze voorzieningen ontzettend graag willen en nodig hebben. Maar ook is het economisch onlogisch. De jaarlijkse verliezen als gevolg van gebrekkige water- en sanitatievoorzieningen bedragen op dit moment zo’n 260 miljard dollar (1,5% van het mondiale bbp), terwijl elke dollar die geïnvesteerd wordt in water en sanitatie resulteert in een 400% winst op het gebied van gezondheid, economie en onderwijs ‒ die in zijn geheel de bredere economische en sociale overheidsagenda kan dienen.
De grootste uitdaging is om overheden ervan te overtuigen de sector te zien als hulpbron die hoge economische en financiële winsten oplevert zonder de schatkist bankroet te laten gaan. Zo’n mentaliteitsverandering zal ook momentum voor andere lang noodzakelijke hervormingen creëren. Er zijn ruime kansen voor verbetering van de planning en beheer van de sector, gerichte subsidies, kostenherstel en heffingen, zowel als voor de behoefte aan nieuwe geoormerkte belastingen en andere opties voor kruissubsidiëring.
Sommige regeringen grijpen deze kansen al aan. De Swachh Bharat Mission van de Indiase premier Narendra Modi bijvoorbeeld heeft de nationale aandacht op het water- en sanitatiekwesties helpen vestigen en ook president Muhammadu Buhari van Nigeria spant zich hiervoor in. Intussen hebben andere regeringen de toegang tot terugbetaalbare financieringsmechanismen verruimd, met als doel het verminderen van het risico en om financiële middelen op landelijk, stedelijk en gezinsniveau samen te brengen.
In Kenia bijvoorbeeld is het nationale waterbedrijf in zee gegaan met de Wereldbank om ‘schaduw kredietratings’ in te voeren, om daarmee meer financiering aan te trekken. In Indonesië heeft de regering subsidies voor huishoudens met een laag inkomen gebruikt om de voorzieningen te verbeteren voor degenen die dat het meest nodig hebben. In Peru wordt een mix van stimuli en directe steun ingezetom het dienstenaanbod van lokale overheden te verbeteren. En in landen als Kiribati en de Marshalleilanden in de Stille Oceaan hebben regeringen de toegang tot nieuwe klimaatfondsen gewaarborgd of social-impactbonds gebruikt om aanvullende financieringsbronnen te creëren.
Deze en vergelijkbare financieringsopties zijn nu verzameld in een praktisch nieuw handboek voor overheden. Het is gepubliceerd door het United Nation’s Partnership on Sanitation and Water for All: Water and Sanitation: How to make public investment work. Het handboek biedt praktijkvoorbeelden om politieke leiders te laten zien hoe zij op een manier die zowel politiek als economisch verantwoord is aanvullende financiering voor water en sanitatie kunnen aantrekken.
Zonder een koerswijziging zullen de uitdagingen van deze cruciale sector alleen maar groter worden, omdat klimaatverandering, elkaar opvolgende mondiale gezondheidscrises en andere systeemrisico’s blijven toenemen. De COVID-19-pandemie heeft wereldwijd de benarde toestand van financieel worstelende dienstenaanbieders verergerd. Maar de crisis representeert ook een unieke kans om dingen anders te gaan zien en doen.
Omdat water en sanitatie bij noodhulp essentieel zijn, zijn wereldleiders en ministers van Financiën des te meer gerechtigd om geld beschikbaar te stellen voor onmiddellijke actie op dit gebied, zoals volgende maand tijdens de jaarvergadering van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds. Investeren in water en sanitatie creëert banen, stimuleert het bedrijfsleven en verlaagt de langetermijndruk op overheidsbegrotingen. Maar, nog belangrijker, het verbetert het leven van mensen radicaal, vooral dat van vrouwen en meisjes.
Politieke ambtsdragers hebben niet vaak de kans om met een eenmalige investering voortijdige sterfgevallen en ziektes terug te brengen, de levensverwachting te verhogen, de kwaliteit van leven te verbeteren en tevens de privacy, veiligheid en waardigheid van iedereen te waarborgen. Maar investeringen in water en sanitatie doen dit allemaal, en zelfs meer.
Het is tijd voor beleidsmakers over de hele wereld ‒ van donorregeringen en internationale financiële instituties tot nationale banken en lokale coöperaties ‒ om de kans te grijpen die deze crisis gecreëerd heeft. Er staat een rijk aanbod aan financieringsopties op het menu, en de potentiële rendementen zijn enorm.
SUNSHINE COAST ‒ De COVID-19-crisis heeft het belang van de toegang tot schoon water, sanitatie en hygiëne blootgelegd. Zoals we allemaal weten is handenwassen een van de beste eerstelijnsverdedigingen tegen het virus. Toch hebben drie miljard mensen ‒ ongeveer de helft van de wereldbevolking ‒ geen toegang tot basisfaciliteiten voor handenwassen, heeft ongeveer een derde (2,2 miljard mensen) geen toegang tot veilig drinkwater en nog eens tweemaal zo veel (4,2 miljard) moeten het stellen zonder enige veilige vorm van sanitatie.
De situatie op de Zuidzee-eilanden is zelfs nog slechter, waar het aandeel van de bevolking zonder veilige toegang tot drinkwater tweemaal dat van het mondiale gemiddelde bedraagt en waar de sanitaire indexcijfers lager zijn dan in Sub-Sahara-Afrika. Als we kijken naar landen als Papoea-Nieuw-Guinea maakt het gebrek aan faciliteiten voor basishygiëne het ongelofelijk moeilijk om het virus te bestrijden wanneer het eenmaal voet aan de grond heeft gekregen.
Ondanks ons besef van het probleem staan water en sanitatie wereldwijd toch steeds lager op de politieke agenda. Politici zijn zelden net zo geïnteresseerd om een afvalwaterinstallatie te openen als om een lint voor een nieuwe school of ziekenhuis door te knippen. Maar het probleem hier is niet zozeer gebrek aan politieke wil als wel het onvermogen om politieke kansen te grijpen. Het is tenslotte moeilijk om één andere overheidsdienst te bedenken die net zo belangrijk is als het aanbod van schoon water en sanitatie.
Het echte probleem ligt in feite bij de financiering. Te lang hebben overheden water en sanitatie beschouwd als een druk op de nationale begroting in plaats van als een investeringskans. Als gevolg daarvan hebben ze van oudsher op belastingen, heffingen en overschrijvingen geleund om de sector te subsidiëren. En alhoewel mensen vaak bereid zijn om te betalen voor toegang tot of verbetering van deze diensten worstelen nutsbedrijven ermee om zonder aanvullende subsidies de kosten van hun basiswerkzaamheden of onderhoud te dekken.
Dit is politiek onlogisch als je in overweging neemt dat mensen deze voorzieningen ontzettend graag willen en nodig hebben. Maar ook is het economisch onlogisch. De jaarlijkse verliezen als gevolg van gebrekkige water- en sanitatievoorzieningen bedragen op dit moment zo’n 260 miljard dollar (1,5% van het mondiale bbp), terwijl elke dollar die geïnvesteerd wordt in water en sanitatie resulteert in een 400% winst op het gebied van gezondheid, economie en onderwijs ‒ die in zijn geheel de bredere economische en sociale overheidsagenda kan dienen.
De grootste uitdaging is om overheden ervan te overtuigen de sector te zien als hulpbron die hoge economische en financiële winsten oplevert zonder de schatkist bankroet te laten gaan. Zo’n mentaliteitsverandering zal ook momentum voor andere lang noodzakelijke hervormingen creëren. Er zijn ruime kansen voor verbetering van de planning en beheer van de sector, gerichte subsidies, kostenherstel en heffingen, zowel als voor de behoefte aan nieuwe geoormerkte belastingen en andere opties voor kruissubsidiëring.
Sommige regeringen grijpen deze kansen al aan. De Swachh Bharat Mission van de Indiase premier Narendra Modi bijvoorbeeld heeft de nationale aandacht op het water- en sanitatiekwesties helpen vestigen en ook president Muhammadu Buhari van Nigeria spant zich hiervoor in. Intussen hebben andere regeringen de toegang tot terugbetaalbare financieringsmechanismen verruimd, met als doel het verminderen van het risico en om financiële middelen op landelijk, stedelijk en gezinsniveau samen te brengen.
In Kenia bijvoorbeeld is het nationale waterbedrijf in zee gegaan met de Wereldbank om ‘schaduw kredietratings’ in te voeren, om daarmee meer financiering aan te trekken. In Indonesië heeft de regering subsidies voor huishoudens met een laag inkomen gebruikt om de voorzieningen te verbeteren voor degenen die dat het meest nodig hebben. In Peru wordt een mix van stimuli en directe steun ingezetom het dienstenaanbod van lokale overheden te verbeteren. En in landen als Kiribati en de Marshalleilanden in de Stille Oceaan hebben regeringen de toegang tot nieuwe klimaatfondsen gewaarborgd of social-impactbonds gebruikt om aanvullende financieringsbronnen te creëren.
Deze en vergelijkbare financieringsopties zijn nu verzameld in een praktisch nieuw handboek voor overheden. Het is gepubliceerd door het United Nation’s Partnership on Sanitation and Water for All: Water and Sanitation: How to make public investment work. Het handboek biedt praktijkvoorbeelden om politieke leiders te laten zien hoe zij op een manier die zowel politiek als economisch verantwoord is aanvullende financiering voor water en sanitatie kunnen aantrekken.
Zonder een koerswijziging zullen de uitdagingen van deze cruciale sector alleen maar groter worden, omdat klimaatverandering, elkaar opvolgende mondiale gezondheidscrises en andere systeemrisico’s blijven toenemen. De COVID-19-pandemie heeft wereldwijd de benarde toestand van financieel worstelende dienstenaanbieders verergerd. Maar de crisis representeert ook een unieke kans om dingen anders te gaan zien en doen.
Omdat water en sanitatie bij noodhulp essentieel zijn, zijn wereldleiders en ministers van Financiën des te meer gerechtigd om geld beschikbaar te stellen voor onmiddellijke actie op dit gebied, zoals volgende maand tijdens de jaarvergadering van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds. Investeren in water en sanitatie creëert banen, stimuleert het bedrijfsleven en verlaagt de langetermijndruk op overheidsbegrotingen. Maar, nog belangrijker, het verbetert het leven van mensen radicaal, vooral dat van vrouwen en meisjes.
Politieke ambtsdragers hebben niet vaak de kans om met een eenmalige investering voortijdige sterfgevallen en ziektes terug te brengen, de levensverwachting te verhogen, de kwaliteit van leven te verbeteren en tevens de privacy, veiligheid en waardigheid van iedereen te waarborgen. Maar investeringen in water en sanitatie doen dit allemaal, en zelfs meer.
Het is tijd voor beleidsmakers over de hele wereld ‒ van donorregeringen en internationale financiële instituties tot nationale banken en lokale coöperaties ‒ om de kans te grijpen die deze crisis gecreëerd heeft. Er staat een rijk aanbod aan financieringsopties op het menu, en de potentiële rendementen zijn enorm.