STOCKHOLM –Sinds 2014, en vooral sinds 2022, is de Russische economie onderworpen aan zware internationale sancties. Toch lopen de beoordelingen van hun impact sterk uiteen. De Russische president Vladimir Poetin en zijn trawanten gaan er prat op dat de sancties Rusland sterker maken, maar ze roepen onophoudelijk dat alle beperkingen moeten worden opgeheven. Tegelijkertijd beweren velen dat de sancties weinig effect hebben gehad, terwijl anderen beweren dat dit komt doordat de sancties te afwachtend zijn.
Mijn eigen mening is dat het huidige sanctieregime elk jaar twee tot drie procent van het Russische bbp afsnoept, waardoor Rusland veroordeeld is tot bijna-stagnatie. Bovendien zal de situatie voor Poetin alleen maar erger worden en misschien zelfs zijn agressiecampagne tegen Oekraïne hinderen.
Op de Yalta Europe Strategy Conference in Kyiv op 14 september meldde Kyrylo Budanov, een Oekraïense generaal, dat de Oekraïense militaire inlichtingendienst Russische documenten in handen heeft gekregen waaruit blijkt dat het Kremlin om economische redenen eind 2025 vrede wil zien te bereiken. Of dit nu waar is of niet, een dergelijk scenario zou logisch zijn. De financiële, technologische en demografische obstakels voor de Russische economie zijn groter dan algemeen wordt aangenomen en Poetins oorlog heeft al geschiedenis geschreven vanwege zijn wreedheid en domheid.
Ongeacht de uitkomst op het slagveld zal Rusland de grootste verliezer zijn. Oorlogen zijn kostbaar en de Russische economie is met gemiddeld slechts één procent per jaar gegroeid sinds het land in 2014 illegaal Oekraïens grondgebied innam. Het Russische bbp is gedaald van 2,3 biljoen dollar in 2013 naar 1,9 biljoen dollar in huidige dollars. Rusland is niet langer een supermacht, het is wat wijlen senator John McCain memorabel ‘een benzinestation dat zich voordoet als een land’ noemde. Zijn onbetrouwbaarheid heeft zijn geloofwaardigheid als energieleverancier aangetast. De enige sectoren van de Russische economie die groeien zijn het leger en aanverwante infrastructuur, waar staatsbedrijven aan de staat verkopen tegen (waarschijnlijk opgeblazen) gereguleerde prijzen. De rest van de economie is op zijn best vlak.
Dit is precies wat eerder gebeurde in de Sovjet-Unie, waar de econoom Grigory Khanin en journalist Vasily Selyunin een verborgen jaarlijkse inflatie van ongeveer drie procent per jaar vaststelden. Een indicator hiervan vandaag de dag is dat de Russische centrale bank een rentetarief van negentien procent aanhoudt, terwijl ze beweert dat de jaarlijkse inflatie slechts 9,1 procent bedraagt. Niemand mag zulke cijfers geloven. Waarschijnlijk verpakken de autoriteiten de inflatie als echte groei.
De verborgen inflatie duidt er ook op dat de westerse financiële sancties veel effectiever zijn dan veel waarnemers denken. Ja, de totale buitenlandse schuld van Rusland is gedaald van 729 miljard dollar eind 2013 naar slechts 303 miljard dollar eind maart 2024, en de staatsschuld bedraagt slechts veertien procent van het bbp. Maar daar heeft het land niet veel aan, want het kan niet lenen in het buitenland. In plaats daarvan moet het leven van belastinginkomsten en reserves, en de helft van zijn valutareserves is sinds februari 2022 bevroren in westerse jurisdicties. Ondertussen zijn de liquide reserves in het Russische nationale vermogensfonds geslonken naar 55 miljard dollar – ofwel 2,8 procent van het bbp – in maart 2024, na een piek van 183 miljard dollar in 2021, en het grootste deel van de rest is belegd en niet liquide.
Door deze restricties heeft Rusland zijn jaarlijkse begrotingstekort moeten beperken tot twee procent van het bbp sinds de grootscheepse invasie van 2022-’24. Met een bbp van 1,9 biljoen dollar kosten dergelijke tekorten ongeveer veertig miljard dollar per jaar, wat impliceert dat de staatsreserves volgend jaar uitgeput zouden moeten raken, zoals Budanov aangaf. Hoewel Rusland de inkomsten- en vennootschapsbelastingen verhoogt, zal dit niet veel helpen in een stagnerende economie, en de overheid kan in eigen land niet veel obligaties verkopen.
De westerse technologiesancties blijven ook doorbijten. Rusland is niet alleen extreem geïsoleerd, maar de massale emigratie van zijn hoogopgeleide jonge mensen, de Sovjet-achtige repressie en Poetins kleptocratie hebben de technologische achterstand nog vergroot. Het Kremlin is erin geslaagd om de ergste gevolgen te verzachten door gesanctioneerde westerse technologie te kopen van China, Turkije en Centraal-Aziatische landen, maar het Westen heeft deze kanalen geleidelijk afgesloten door middel van secundaire sancties.
Tegelijkertijd is de wapenexport van Rusland ingestort, omdat het al deze wapens nodig heeft voor eigen gebruik. Tot zijn grote schande is het Kremlin gedwongen om artilleriegranaten te importeren uit zijn nog achterlijker buurland Noord-Korea. Hoewel de Russische productie is doorgegaan, zijn de wapens ondermaats gebleken. Het is goed om te bedenken dat de wapenproductie van Nazi-Duitsland in juli 1944 een piek bereikte, ondanks maanden van intensieve westerse bombardementen. Uiteindelijk is het de kwaliteit, niet de kwantiteit, die het verschil kan maken.
Poetin komt ook soldaten tekort. De VS schat dat 120.000 Russische soldaten zijn gedood en nog eens 180.000 gewond zijn geraakt. Hoewel Poetin onlangs heeft verordend dat het Russische leger 180.000 manschappen moet toevoegen, duidt het gerapporteerde Russische werkloosheidscijfer van 2,4 procent erop dat de mankracht al ernstig beperkt is. Bovendien, gezien het feit dat ruim een miljoen gezonde Russen alleen al in 2022 het land ontvluchtten, beweren velen dat Poetin het niet zou aandurven om nóg een grote mobilisatie uit te roepen.
Inclusief alle verborgen kosten zal Rusland dit jaar waarschijnlijk ongeveer 190 miljard dollar, ofwel tien procent van zijn bbp, uitgeven aan de oorlog, en dat cijfer vertegenwoordigt vermoedelijk de piek, gezien de beperkingen die worden opgelegd door de westerse financiële sancties. Wanneer Rusland niet langer een begrotingstekort kan financieren, zal het moeten snijden in de overheidsuitgaven, en de niet-militaire uitgaven zijn al tot op het bot gereduceerd.
Ter vergelijking: Oekraïne heeft Rusland in een impasse gehouden door ongeveer honderd miljard dollar per jaar uit te geven aan de oorlog – de helft uit de eigen begroting en de helft in natura, via wapens geschonken vanuit het buitenland. Als je bedenkt dat Rusland zijn soldaten (en de families van dode soldaten) veel meer betaalt en dat zijn wapens onder de maat zijn, zou Oekraïne de oorlog kunnen winnen als het vijftig miljard dollar per jaar extra zou krijgen, en groen licht om militaire doelen in Rusland te bombarderen.
Het Westen kan dat bedrag veiligstellen door beslag te leggen op de driehonderd miljard dollar aan bevroren Russische overheidsactiva. Dat geld is cruciaal voor het vermogen van Oekraïne om de agressor af te weren en zijn territoriale integriteit te herstellen.
STOCKHOLM –Sinds 2014, en vooral sinds 2022, is de Russische economie onderworpen aan zware internationale sancties. Toch lopen de beoordelingen van hun impact sterk uiteen. De Russische president Vladimir Poetin en zijn trawanten gaan er prat op dat de sancties Rusland sterker maken, maar ze roepen onophoudelijk dat alle beperkingen moeten worden opgeheven. Tegelijkertijd beweren velen dat de sancties weinig effect hebben gehad, terwijl anderen beweren dat dit komt doordat de sancties te afwachtend zijn.
Mijn eigen mening is dat het huidige sanctieregime elk jaar twee tot drie procent van het Russische bbp afsnoept, waardoor Rusland veroordeeld is tot bijna-stagnatie. Bovendien zal de situatie voor Poetin alleen maar erger worden en misschien zelfs zijn agressiecampagne tegen Oekraïne hinderen.
Op de Yalta Europe Strategy Conference in Kyiv op 14 september meldde Kyrylo Budanov, een Oekraïense generaal, dat de Oekraïense militaire inlichtingendienst Russische documenten in handen heeft gekregen waaruit blijkt dat het Kremlin om economische redenen eind 2025 vrede wil zien te bereiken. Of dit nu waar is of niet, een dergelijk scenario zou logisch zijn. De financiële, technologische en demografische obstakels voor de Russische economie zijn groter dan algemeen wordt aangenomen en Poetins oorlog heeft al geschiedenis geschreven vanwege zijn wreedheid en domheid.
Ongeacht de uitkomst op het slagveld zal Rusland de grootste verliezer zijn. Oorlogen zijn kostbaar en de Russische economie is met gemiddeld slechts één procent per jaar gegroeid sinds het land in 2014 illegaal Oekraïens grondgebied innam. Het Russische bbp is gedaald van 2,3 biljoen dollar in 2013 naar 1,9 biljoen dollar in huidige dollars. Rusland is niet langer een supermacht, het is wat wijlen senator John McCain memorabel ‘een benzinestation dat zich voordoet als een land’ noemde. Zijn onbetrouwbaarheid heeft zijn geloofwaardigheid als energieleverancier aangetast. De enige sectoren van de Russische economie die groeien zijn het leger en aanverwante infrastructuur, waar staatsbedrijven aan de staat verkopen tegen (waarschijnlijk opgeblazen) gereguleerde prijzen. De rest van de economie is op zijn best vlak.
Dit is precies wat eerder gebeurde in de Sovjet-Unie, waar de econoom Grigory Khanin en journalist Vasily Selyunin een verborgen jaarlijkse inflatie van ongeveer drie procent per jaar vaststelden. Een indicator hiervan vandaag de dag is dat de Russische centrale bank een rentetarief van negentien procent aanhoudt, terwijl ze beweert dat de jaarlijkse inflatie slechts 9,1 procent bedraagt. Niemand mag zulke cijfers geloven. Waarschijnlijk verpakken de autoriteiten de inflatie als echte groei.
De verborgen inflatie duidt er ook op dat de westerse financiële sancties veel effectiever zijn dan veel waarnemers denken. Ja, de totale buitenlandse schuld van Rusland is gedaald van 729 miljard dollar eind 2013 naar slechts 303 miljard dollar eind maart 2024, en de staatsschuld bedraagt slechts veertien procent van het bbp. Maar daar heeft het land niet veel aan, want het kan niet lenen in het buitenland. In plaats daarvan moet het leven van belastinginkomsten en reserves, en de helft van zijn valutareserves is sinds februari 2022 bevroren in westerse jurisdicties. Ondertussen zijn de liquide reserves in het Russische nationale vermogensfonds geslonken naar 55 miljard dollar – ofwel 2,8 procent van het bbp – in maart 2024, na een piek van 183 miljard dollar in 2021, en het grootste deel van de rest is belegd en niet liquide.
Door deze restricties heeft Rusland zijn jaarlijkse begrotingstekort moeten beperken tot twee procent van het bbp sinds de grootscheepse invasie van 2022-’24. Met een bbp van 1,9 biljoen dollar kosten dergelijke tekorten ongeveer veertig miljard dollar per jaar, wat impliceert dat de staatsreserves volgend jaar uitgeput zouden moeten raken, zoals Budanov aangaf. Hoewel Rusland de inkomsten- en vennootschapsbelastingen verhoogt, zal dit niet veel helpen in een stagnerende economie, en de overheid kan in eigen land niet veel obligaties verkopen.
De westerse technologiesancties blijven ook doorbijten. Rusland is niet alleen extreem geïsoleerd, maar de massale emigratie van zijn hoogopgeleide jonge mensen, de Sovjet-achtige repressie en Poetins kleptocratie hebben de technologische achterstand nog vergroot. Het Kremlin is erin geslaagd om de ergste gevolgen te verzachten door gesanctioneerde westerse technologie te kopen van China, Turkije en Centraal-Aziatische landen, maar het Westen heeft deze kanalen geleidelijk afgesloten door middel van secundaire sancties.
Tegelijkertijd is de wapenexport van Rusland ingestort, omdat het al deze wapens nodig heeft voor eigen gebruik. Tot zijn grote schande is het Kremlin gedwongen om artilleriegranaten te importeren uit zijn nog achterlijker buurland Noord-Korea. Hoewel de Russische productie is doorgegaan, zijn de wapens ondermaats gebleken. Het is goed om te bedenken dat de wapenproductie van Nazi-Duitsland in juli 1944 een piek bereikte, ondanks maanden van intensieve westerse bombardementen. Uiteindelijk is het de kwaliteit, niet de kwantiteit, die het verschil kan maken.
Poetin komt ook soldaten tekort. De VS schat dat 120.000 Russische soldaten zijn gedood en nog eens 180.000 gewond zijn geraakt. Hoewel Poetin onlangs heeft verordend dat het Russische leger 180.000 manschappen moet toevoegen, duidt het gerapporteerde Russische werkloosheidscijfer van 2,4 procent erop dat de mankracht al ernstig beperkt is. Bovendien, gezien het feit dat ruim een miljoen gezonde Russen alleen al in 2022 het land ontvluchtten, beweren velen dat Poetin het niet zou aandurven om nóg een grote mobilisatie uit te roepen.
Inclusief alle verborgen kosten zal Rusland dit jaar waarschijnlijk ongeveer 190 miljard dollar, ofwel tien procent van zijn bbp, uitgeven aan de oorlog, en dat cijfer vertegenwoordigt vermoedelijk de piek, gezien de beperkingen die worden opgelegd door de westerse financiële sancties. Wanneer Rusland niet langer een begrotingstekort kan financieren, zal het moeten snijden in de overheidsuitgaven, en de niet-militaire uitgaven zijn al tot op het bot gereduceerd.
Ter vergelijking: Oekraïne heeft Rusland in een impasse gehouden door ongeveer honderd miljard dollar per jaar uit te geven aan de oorlog – de helft uit de eigen begroting en de helft in natura, via wapens geschonken vanuit het buitenland. Als je bedenkt dat Rusland zijn soldaten (en de families van dode soldaten) veel meer betaalt en dat zijn wapens onder de maat zijn, zou Oekraïne de oorlog kunnen winnen als het vijftig miljard dollar per jaar extra zou krijgen, en groen licht om militaire doelen in Rusland te bombarderen.
Het Westen kan dat bedrag veiligstellen door beslag te leggen op de driehonderd miljard dollar aan bevroren Russische overheidsactiva. Dat geld is cruciaal voor het vermogen van Oekraïne om de agressor af te weren en zijn territoriale integriteit te herstellen.