barbu2_witsarut rakornGetty Images_earthsustainabilitymoney witsarut rakorn/Getty Images

Het potentieel van het klimaatverlies- en -schadefonds realiseren

PARIJS – Naar het voorbeeld van ‘We Are the World,’ de hit uit 1985 waarvan wereldwijd ruim twintig miljoen exemplaren zijn verkocht, is het nummer ‘Lasting Legacy’ uitgebracht tijdens de conferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering (COP28) in Dubai. In dit officiële volkslied voor het goede doel zingen dertien artiesten van over de hele wereld over eenheid, samenwerking en klimaatactie.

Een nalatenschap van COP28 die met een lied moet worden herdacht is de lancering van het Loss and Damage Fund. Dit nieuwe kanaal voor multilaterale financiering is bedoeld om ontwikkelingslanden te ondersteunen die worden geconfronteerd met torenhoge kosten door stormen, hittegolven, overstromingen, aardverschuivingen, bosbranden, droogtes, de zeespiegelstijging, het verlies van biodiversiteit en woestijnvorming. Deze negatieve gevolgen van de opwarming van de aarde veroorzaken elk jaar honderden miljarden dollars aan schade.

Op dit moment liggen de toezeggingen aan het Loss and Damage Fund echter ver onder de doelstelling. Op COP28 beloofden donorlanden onder leiding van Frankrijk, Duitsland, Italië, de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en het Verenigd Koninkrijk ongeveer 700 miljoen dollar – veel minder dan wat nodig is om de uitdaging aan te gaan. Desondanks is de toezegging van de VAE een welkome breuk met de wijdverbreide opvatting dat alleen landen met een historische verantwoordelijkheid voor de klimaatverandering zouden moeten betalen voor verlies en schade. Het is een signaal aan de wereld van vandaag dat de verantwoordelijkheid voor de toestand van de planeet en het klimaat door iedereen moet worden gedragen, en het onderstreept het belang van multilaterale samenwerking, vooral tussen machtige regeringen.

Natuurlijk worden er via het multilaterale systeem al miljarden dollars geïnvesteerd in de beperking van en aanpassing aan de klimaatverandering. Bijna alle internationale financiële instellingen hebben faciliteiten voor dit doel. Het Internationaal Monetair Fonds heeft bijvoorbeeld zijn Resilience and Sustainability Trust, die tot november 2023 minstens 41,1 miljard dollar aan toezeggingen heeft ontvangen. De VN heeft er diverse, waaronder het Central Emergency Response Fund, dat tussen 2006 en 2022 ongeveer 2,2 miljard dollar heeft uitgegeven aan inspanningen om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken, en Country-Based Pooled Funds. In het Synthesis Report on Loss and Damage van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (waar een van ons medeauteur van is) worden zo’n 45 financieringsvensters genoemd die zich richten op rampenparaatheid, en nog eens dertien die zich richten op rampenbestrijding.

Dit roept de vraag op waar het Loss and Damage Fund past in dit drukke en complexe terrein. Er is zeker nog steeds een grote behoefte aan financiering: er zijn nog steeds aanzienlijke hiaten en het gebrek aan subsidies, vooral voor herstel en wederopbouw, is bijzonder zorgwekkend. Het zal ook cruciaal zijn om de dekking van klimaatrisicoverzekeringen uit te breiden en schuldruil (en uitstel van betaling) te vergemakkelijken om meer begrotingsruimte te creëren, tegen de achtergrond van de stijgende wereldwijde rentetarieven. Aan de andere kant dreigt het nieuwe fonds een nieuwe vergeefse poging te worden om een multilateraal systeem te repareren dat verouderd en ongeschikt is voor zijn doel – vooral als het te weinig middelen krijgt.

Om dat te voorkomen moet het Loss and Damage Fund afstappen van een projectmatig model waarbij kleine geldbedragen worden uitgedeeld. Gezien de omvang van de uitdaging en de intensiteit van het lijden van mensen, moet het fonds in plaats daarvan structurele en beleidsinnovaties omarmen die zouden helpen bij het opzetten van een nieuwe generatie multilaterale organisaties. De Summit for a New Global Financing Pact, vorig jaar bijeengeroepen door de Franse president Emmanuel Macron, en het Bridgetown-initiatief onder leiding van premier Mia Amor Mottley van Barbados bieden veel aanknopingspunten en voorstellen om het mondiale financiële systeem opnieuw vorm te geven.

Secure your copy of PS Quarterly: The Year Ahead 2025
PS_YA25-Onsite_1333x1000

Secure your copy of PS Quarterly: The Year Ahead 2025

The newest issue of our magazine, PS Quarterly: The Year Ahead 2025, is almost here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, upgrade to PS Digital Plus now at a special discounted rate.

Subscribe Now

Meer in het bijzonder zou het Loss and Damage Fund een nieuw model kunnen creëren waarmee landen op een effectievere manier binnenlandse middelen kunnen mobiliseren voor klimaatmitigatie en -adaptatie, en toegang kunnen krijgen tot de mondiale financiële markten en multilaterale leningen tegen eerlijke voorwaarden, evenals tot verschillende vormen van schuldverlichting. Het fonds zou ook een wereldwijde verzekering kunnen opzetten voor de meest kwetsbare huishoudens, en voor kleine en middelgrote ondernemingen.

In de huidige gefragmenteerde wereld zou het Loss and Damage Fund gemakkelijk kunnen ontsporen. Maar het is in ons gemeenschappelijk belang om de meest klimaatgevoelige landen te helpen met herstel en wederopbouw, op een manier die de ontwikkelingswinst van de afgelopen decennia niet in gevaar brengt. Door deze landen te voorzien van voldoende financiële en andere middelen kunnen we stabiliteit voor ons allemaal garanderen.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/bMP5YhPnl