ISLAMABAD – Een mondiale schuldencrisis ligt op de loer. Zelfs vóórdat de wereld door COVID-19 werd overspoeld had het Internationale Monetaire Fonds al een waarschuwing doen uitgaan over de staatsschulden van de ontwikkelingslanden, waarbij werd opgemerkt dat de helft van alle lage-inkomenslanden ʻgrote risicoʼs liepen of al in de problemen zaten.ʼ Nu de economische crisis steeds erger wordt ervaren deze landen diepe inzinkingen van hun productie, op het moment dat de strijd tegen COVID-19 en de inspanningen om er weer bovenop te komen een enorme stijging van de uitgaven vergen.
Volgens de Conferentie over Handel en Ontwikkeling van de Verenigde Naties (UNCTAD) zullen de aflossingen door de ontwikkelingslanden van hun staatsschulden alleen al in 2020 en 2021 2,6 tot 3,4 biljoen dollar bedragen. Daarom opperen marktanalisten nu dat bijna veertig procent van de staatsschulden van de opkomende markten het komende jaar onbetaalbaar dreigt te worden.
Erger nog, de maatregelen om deze schuldencrisis het hoofd te bieden zullen keihard botsen met de mondiale inspanningen om de klimaatverandering, de ongelijkheid en andere escalerende mondiale crises te bestrijden. We hebben derhalve behoefte aan creatief denken over hoe we tegelijkertijd meerdere doelstellingen kunnen verwezenlijken. We moeten zowel een krachtig herstel bewerkstelligen van de door de pandemie veroorzaakte crisis en biljoenen dollars mobiliseren voor de transitie naar een financieel stabielere, sociaal inclusieve en koolstofarme economie.
In april hebben de ministers van Financiën van de G20 een Debt Service Suspension Initiative gesteund om tijdelijk de schuldenaflossingen stop te kunnen zetten voor de armste landen ter wereld, terwijl zij bezig zijn de COVID-19-crisis in goede banen te leiden. Helaas zijn maar weinig schuldenlanden op dit aanbod ingegaan, uit angst een verkeerde indruk te wekken bij de markten en de kredietbeoordelaars. Bovendien hebben crediteuren uit de particuliere sector voor het merendeel geweigerd betekenisvolle medewerking aan dit initiatief te verlenen, waardoor ze de inspanningen van overheden hebben ondermijnd.
Bij ontstentenis van nieuwe vormen van liquiditeitssteun en grootschalige schuldenkwijtschelding kan de wereldeconomie onmogelijk terugkeren naar de groeiniveaus van vóór de pandemie, zonder het risico te lopen op ernstige klimaatschade en sociale onrust. Klimaatwetenschappers vertellen ons dat om de doelstellingen te halen die worden geschetst in het klimaatakkoord van Parijs de netto-kooldioxideuitstoot in 2030 met ongeveer 45 procent gedaald moet zijn, en in 2050 met 100 procent. Gezien het feit dat de gevolgen van de klimaatverandering al over de hele wereld worden gevoeld, moeten landen dringend hun investeringen opschalen in klimaatadaptatie en -mitigatie.
Maar dat zal niet mogelijk zijn als overheden in een schuldencrisis vastzitten. Hoe dan ook zullen de schuldenaflossingseisen landen ertoe dwingen hun exportinkomsten tegen iedere prijs op te drijven, onder meer door te bezuinigen op klimaatbestendige infrastructuur, en door hun eigen gebruik van fossiele brandstoffen en de winning van grondstoffen op te krikken. Deze gang van zaken zal de grondstoffenprijzen nog verder onder druk zetten, waardoor voor de producentenlanden een negatieve spiraal wordt ingezet.
In het licht van deze zorgen heeft de G20 een beroep gedaan op het IMF ʻom nieuwe instrumenten te onderzoeken die naarmate de crisis zich ontwikkelt kunnen voorzien in de behoeften van de lidstaten, waarbij wordt geput uit relevante ervaringen van eerdere crises.ʼ Eén instrument dat zou kunnen worden overwogen is een overeenkomst waarbij schulden worden kwijtgescholden als er sprake is van passende klimaatmaatregelen. In de jaren tachtig en negentig waren de ontwikkelingslanden en hun crediteuren al eens overeengekomen om schulden tegen natuurbehoud te ruilen, waarbij schuldenkwijtschelding was gekoppeld aan investeringen in herbebossing, biodiversiteit en beschermingsmaatregelen voor inheemse volkeren.
Dit concept moet nu worden uitgebreid met op mensen gerichte investeringen, die zowel de klimaatverandering als de ongelijkheid aanpakken. Ontwikkelingslanden zullen extra middelen nodig hebben als ze serieus werk willen maken van het in de grond laten zitten van hun fossiele brandstoffen, het op toereikende wijze investeren in klimaatadaptatie en het creëren van mogelijkheden voor 21e-eeuwse banen. Eén bron voor zulke middelen is het kwijtschelden van schulden, op voorwaarde van dergelijke investeringen.
Een beleidsinstrument van dit type zou ons niet alleen op het pad naar herstel zetten, maar ook kunnen helpen om toekomstige duurzaamheidsproblemen met schulden te voorkomen, die zouden kunnen ontstaan als meer en meer fossielebrandstofbezittingen en niet-duurzame infrastructuur ʻstranded assetsʼ worden. Bovendien vertegenwoordigt de dramatische daling van de kosten van duurzame energie een kans voor een grote investeringsimpuls in een koolstofvrije energie-infrastructuur, die op zichzelf zou kunnen helpen de gevolgen van energieschaarste en niet-duurzame groei te compenseren.
Sommige economen denken dat het zetten van de wereldeconomie op een koers die nodig is om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5ºC wereldwijd ongeveer 150 miljoen banen zal opleveren. Tegelijkertijd blijkt uit hetProduction Gap Report van het Environment Program van de VN dat de huidige productieplannen de uitstoot van broeikasgassen in de atmosfeer tot ver over de grens zouden duwen van wat nog duurzaam is. Om aan de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te voldoen zal ruim 80 procent van alle bewezen reserves aan fossiele brandstoffen in de grond moeten blijven.
Gezien de realiteiten van de klimaatcrisis zou het dwaas zijn om zeer riskante investeringen in de winning van fossiele brandstoffen en in de infrastructuur daarvoor als onderdeel te zien van welke herstelstrategie dan ook. Gelukkig kunnen we door het ruilen van schulden voor klimaatmaatregelen een goede aanzet geven tot de transitie naar een koolstofarme economie, terwijl we tegelijkertijd de grondstoffenprijzen kunnen stabiliseren en begrotingsruimte kunnen bieden aan ontwikkelingslanden om te investeren in veerkracht en duurzame ontwikkeling.
Het lijdt geen twijfel dat veel landen behoefte zullen hebben aan schuldenkwijtschelding om effectief op de COVID-19-crisis te kunnen reageren, en vervolgens op een sociaal inclusieve manier hun economieën klimaatbestendig te kunnen maken. Voor veel mensen in de landen die het kwetsbaarst zijn voor de klimaatverandering is het ter beschikking stellen van de middelen voor dergelijke investeringen een kwestie van overleving.
De G20 heeft het IMF opgeroepen nieuwe instrumenten en strategieën te ontwikkelen die dit najaar op haar topconferenties kunnen worden gepresenteerd. Een ambitieus mondiaal initiatief om schulden te ruilen voor klimaatactie en sociale rechtvaardigheid moet bovenaan de agenda worden geplaatst.
Vertaling: Menno Grootveld
ISLAMABAD – Een mondiale schuldencrisis ligt op de loer. Zelfs vóórdat de wereld door COVID-19 werd overspoeld had het Internationale Monetaire Fonds al een waarschuwing doen uitgaan over de staatsschulden van de ontwikkelingslanden, waarbij werd opgemerkt dat de helft van alle lage-inkomenslanden ʻgrote risicoʼs liepen of al in de problemen zaten.ʼ Nu de economische crisis steeds erger wordt ervaren deze landen diepe inzinkingen van hun productie, op het moment dat de strijd tegen COVID-19 en de inspanningen om er weer bovenop te komen een enorme stijging van de uitgaven vergen.
Volgens de Conferentie over Handel en Ontwikkeling van de Verenigde Naties (UNCTAD) zullen de aflossingen door de ontwikkelingslanden van hun staatsschulden alleen al in 2020 en 2021 2,6 tot 3,4 biljoen dollar bedragen. Daarom opperen marktanalisten nu dat bijna veertig procent van de staatsschulden van de opkomende markten het komende jaar onbetaalbaar dreigt te worden.
Erger nog, de maatregelen om deze schuldencrisis het hoofd te bieden zullen keihard botsen met de mondiale inspanningen om de klimaatverandering, de ongelijkheid en andere escalerende mondiale crises te bestrijden. We hebben derhalve behoefte aan creatief denken over hoe we tegelijkertijd meerdere doelstellingen kunnen verwezenlijken. We moeten zowel een krachtig herstel bewerkstelligen van de door de pandemie veroorzaakte crisis en biljoenen dollars mobiliseren voor de transitie naar een financieel stabielere, sociaal inclusieve en koolstofarme economie.
In april hebben de ministers van Financiën van de G20 een Debt Service Suspension Initiative gesteund om tijdelijk de schuldenaflossingen stop te kunnen zetten voor de armste landen ter wereld, terwijl zij bezig zijn de COVID-19-crisis in goede banen te leiden. Helaas zijn maar weinig schuldenlanden op dit aanbod ingegaan, uit angst een verkeerde indruk te wekken bij de markten en de kredietbeoordelaars. Bovendien hebben crediteuren uit de particuliere sector voor het merendeel geweigerd betekenisvolle medewerking aan dit initiatief te verlenen, waardoor ze de inspanningen van overheden hebben ondermijnd.
Bij ontstentenis van nieuwe vormen van liquiditeitssteun en grootschalige schuldenkwijtschelding kan de wereldeconomie onmogelijk terugkeren naar de groeiniveaus van vóór de pandemie, zonder het risico te lopen op ernstige klimaatschade en sociale onrust. Klimaatwetenschappers vertellen ons dat om de doelstellingen te halen die worden geschetst in het klimaatakkoord van Parijs de netto-kooldioxideuitstoot in 2030 met ongeveer 45 procent gedaald moet zijn, en in 2050 met 100 procent. Gezien het feit dat de gevolgen van de klimaatverandering al over de hele wereld worden gevoeld, moeten landen dringend hun investeringen opschalen in klimaatadaptatie en -mitigatie.
Maar dat zal niet mogelijk zijn als overheden in een schuldencrisis vastzitten. Hoe dan ook zullen de schuldenaflossingseisen landen ertoe dwingen hun exportinkomsten tegen iedere prijs op te drijven, onder meer door te bezuinigen op klimaatbestendige infrastructuur, en door hun eigen gebruik van fossiele brandstoffen en de winning van grondstoffen op te krikken. Deze gang van zaken zal de grondstoffenprijzen nog verder onder druk zetten, waardoor voor de producentenlanden een negatieve spiraal wordt ingezet.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
In het licht van deze zorgen heeft de G20 een beroep gedaan op het IMF ʻom nieuwe instrumenten te onderzoeken die naarmate de crisis zich ontwikkelt kunnen voorzien in de behoeften van de lidstaten, waarbij wordt geput uit relevante ervaringen van eerdere crises.ʼ Eén instrument dat zou kunnen worden overwogen is een overeenkomst waarbij schulden worden kwijtgescholden als er sprake is van passende klimaatmaatregelen. In de jaren tachtig en negentig waren de ontwikkelingslanden en hun crediteuren al eens overeengekomen om schulden tegen natuurbehoud te ruilen, waarbij schuldenkwijtschelding was gekoppeld aan investeringen in herbebossing, biodiversiteit en beschermingsmaatregelen voor inheemse volkeren.
Dit concept moet nu worden uitgebreid met op mensen gerichte investeringen, die zowel de klimaatverandering als de ongelijkheid aanpakken. Ontwikkelingslanden zullen extra middelen nodig hebben als ze serieus werk willen maken van het in de grond laten zitten van hun fossiele brandstoffen, het op toereikende wijze investeren in klimaatadaptatie en het creëren van mogelijkheden voor 21e-eeuwse banen. Eén bron voor zulke middelen is het kwijtschelden van schulden, op voorwaarde van dergelijke investeringen.
Een beleidsinstrument van dit type zou ons niet alleen op het pad naar herstel zetten, maar ook kunnen helpen om toekomstige duurzaamheidsproblemen met schulden te voorkomen, die zouden kunnen ontstaan als meer en meer fossielebrandstofbezittingen en niet-duurzame infrastructuur ʻstranded assetsʼ worden. Bovendien vertegenwoordigt de dramatische daling van de kosten van duurzame energie een kans voor een grote investeringsimpuls in een koolstofvrije energie-infrastructuur, die op zichzelf zou kunnen helpen de gevolgen van energieschaarste en niet-duurzame groei te compenseren.
Sommige economen denken dat het zetten van de wereldeconomie op een koers die nodig is om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5ºC wereldwijd ongeveer 150 miljoen banen zal opleveren. Tegelijkertijd blijkt uit hetProduction Gap Report van het Environment Program van de VN dat de huidige productieplannen de uitstoot van broeikasgassen in de atmosfeer tot ver over de grens zouden duwen van wat nog duurzaam is. Om aan de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te voldoen zal ruim 80 procent van alle bewezen reserves aan fossiele brandstoffen in de grond moeten blijven.
Gezien de realiteiten van de klimaatcrisis zou het dwaas zijn om zeer riskante investeringen in de winning van fossiele brandstoffen en in de infrastructuur daarvoor als onderdeel te zien van welke herstelstrategie dan ook. Gelukkig kunnen we door het ruilen van schulden voor klimaatmaatregelen een goede aanzet geven tot de transitie naar een koolstofarme economie, terwijl we tegelijkertijd de grondstoffenprijzen kunnen stabiliseren en begrotingsruimte kunnen bieden aan ontwikkelingslanden om te investeren in veerkracht en duurzame ontwikkeling.
Het lijdt geen twijfel dat veel landen behoefte zullen hebben aan schuldenkwijtschelding om effectief op de COVID-19-crisis te kunnen reageren, en vervolgens op een sociaal inclusieve manier hun economieën klimaatbestendig te kunnen maken. Voor veel mensen in de landen die het kwetsbaarst zijn voor de klimaatverandering is het ter beschikking stellen van de middelen voor dergelijke investeringen een kwestie van overleving.
De G20 heeft het IMF opgeroepen nieuwe instrumenten en strategieën te ontwikkelen die dit najaar op haar topconferenties kunnen worden gepresenteerd. Een ambitieus mondiaal initiatief om schulden te ruilen voor klimaatactie en sociale rechtvaardigheid moet bovenaan de agenda worden geplaatst.
Vertaling: Menno Grootveld