aleksashenko1_Yegor Aleyev\TASS via Getty Images Yegor Aleyev\TASS via Getty Images

De toekomst van Poetins illusie

WASHINGTON, DC – De uitkomst van de Russische presidentsverkiezingen op 18 maart is een voldongen feit: de zittende Vladimir Poetin zal winnen na vijf tot zes keer zoveel stemmen te hebben binnengehaald als de kandidaat die als tweede eindigt. De verkiezingen in het Rusland van nu verlopen niet eerlijker, vrijer, of competitiever dan in de Sovjettijd. Het enige verschil is dat er toen slechts een kandidaat op het stembiljet stond en nu verschillende om de hele onderneming geloofwaardiger te maken.

Een andere zekerheid over de aanstaande verkiezingen is dat Poetin zichzelf wederom zal heruitvinden, zoals hij nu al vier maal eerder heeft gedaan. Zijn eerdere wedergeboorten vonden plaats eind oktober 2003 na de arrestatie van de nu verbannen Michail Chodorkovski, en daarna in 2004 toen er weer een ander nieuw model Poetin verscheen voor de verkiezingen dat jaar. Na de verkiezingen van 2008 moest Poetin een manier vinden om de nieuw verkozen president van Rusland Dmitri Medvedev te beheersen. En in 2012 ruide een strijdlustige Poetin – de Poetin die later Oekraïne zou binnenvallen – zijn supporters op op het Poklonnaja Gora plein in Moskou, overwon massaprotesten, en keerde terug naar het presidentschap.

Ondanks zijn voorliefde voor transformatie is het onwaarschijnlijk dat Poetin na zijn aanstaande overwinning enige substantiële beleidsveranderingen door zal voeren. Gedurfde en uitgebreide hervormingen zoals voorgesteld door de liberale voormalig minister van Financiën Aleksej Koedrin staan niet in de sterren geschreven. Poetin is als een oude hond; hij zal geen nieuwe kunstjes meer leren.

Om te voorspellen wat Poetin in zijn volgende termijn gaat doen moet je de vijf trends in overweging nemen die Rusland tijdens zijn 18 jaar lange heerschappij gedefinieerd hebben. De eerste is de escalatie van politieke en militaire confrontatie met het Westen, wat Rusland tot een schurkenstaat die zijn buren bedreigt heeft gemaakt. De tweede is een geleidelijke consolidatie van de macht in handen van een kleine kring elites die de bureaucratie, het parlement, en de rechtelijke macht als ultieme besluitvormers in Rusland vervangen hebben.

Een derde trend is een groeiende afhankelijkheid van het gebruik van geweld in het politieke leven, en dan vooral door de geheime dienst. Met weinig of geen bewijs mag de FSB, de opvolger van de KGB, nu federale ministers, regionale gouverneurs, oppositieleiders, theaterdirecteuren, milieuactivisten, of gewone Russische burgers die hun politieke ideeën op Twitter of Facebook spuien gevangen zetten.

Een vierde hieraan gerelateerde trend is de inperking van grondwettelijk gegarandeerde vrijheden, inclusief stemrechten en de vrijheid van meningsuiting en vergadering. En de laatste trend is de stapsgewijze erosie van de eigendomsrechten, die Russische zakenmensen onwillig heeft gemaakt om in eigen land te investeren.

PS_Sales_BacktoSchool_1333x1000_Promo

Don’t go back to school without Project Syndicate! For a limited time, we’re offering PS Digital subscriptions for just $50.

Access every new PS commentary, our suite of subscriber-exclusive content, and the full PS archive.

Subscribe Now

Al deze negatieve trends zullen doorzetten, ook al valt de snelheid van de achteruitgang te bediscussiëren. De herverkiezing van Poetin betekent vrijwel zeker nog eens zes jaar van economische stagnatie en internationale isolatie. Hij zal wellicht spreken over de noodzaak tot hervormingen, maar na bijna een generatie aan de macht kunnen zijn woorden niet langer serieus genomen worden. Om zijn intenties en toekomstig beleid te voorspellen moeten we naar zijn acties kijken – en dan naar wat hij doet, en niet wat hij zegt. Naar mijn mening zijn er vier plausibele scenario’s.

Ten eerste kan Poetin proberen zichzelf als president voor het leven te positioneren door een referendum te houden om de constitutionele limiet van twee opeenvolgende presidentiele termijnen af te schaffen. Of hij zou verkozen kunnen worden tot president van de Uniestaat van Rusland en Wit-Rusland, waarbij de huidige president van Wit-Rusland Aleksandr Loekasjenko premier zou worden. Deze Uniestaat verkeert sinds 1997 in een winterslaap maar zou weer opgewekt kunnen worden om Poetins doelen te dienen.

In het tweede scenario zou Poetin tot een Russische Deng Xiaoping kunnen worden. Hij zou dan erkennen dat het huidige Russische politieke model onhoudbaar is en een ‘ronde tafel’ van afgevaardigden uit het hele land bijeenroepen om met een raamwerk voor een nieuw systeem op de proppen te komen. De gedelegeerden zouden regels kunnen opstellen voor een transitieperiode gedurende de laatste twee jaar van Poetins presidentschap, waarna Rusland een nieuw politiek tijdperk zou betreden.

Of Poetin zou zich zoals Boris Jeltsin voor hem deed uitgeput kunnen verklaren en een opvolger kunnen aanwijzen. In het derde scenario zou deze opvolger een liberaal als Medvedev kunnen zijn, waar dit in het vierde scenario een conservatief zoals vicepremier Dmitri Rogozin is, die momenteel de wapenindustrie overziet.

In de laatste twee scenario’s doet het er niet echt toe of de opvolger liberaal of conservatief is. Wat er toe doet is of een van de twee types leider de macht vast kan houden wanneer eenmaal in functie. Noch een Medvedev, noch een Rogozin zou in staat zijn om het huidige systeem zo te houden als het nu is. Maar elke hervorming die ze zouden proberen door te voeren zou onvermijdelijk machtige gevestigde belangen bedreigen, en daarmee de bestaande machtsbalans verstoren. Bovendien is het onduidelijk wat voor een relatie Medvedev of Rogozin met de FSB zou onderhouden, en of een van deze mannen de inmenging van de geheime politie in het post-Poetin politieke leven zou kunnen voorkomen.

Ik zal niet speculeren over welke van deze vier scenario’s het meest waarschijnlijk is. Hoe dan ook werpen ze allemaal dezelfde vraag op: zal de Russische leider in 2024 Poetin 5.0 of iemand anders zijn? Wat er ook gebeurt, we kunnen er zeker van zijn dat met elke dag die verstrijkt Poetin meer gepreoccupeerd zal worden met zijn existentiële dilemma: Wat hierna?

Vertaling Melle Trap

https://prosyn.org/5nXoY92nl