byanyim7_Steve PfostNewsday RM via Getty Images_covidvaccine Steve Pfost/Newsday RM via Getty Images

Hoe we de wereld tegen de volgende pandemie moeten beschermen

NEW YORK – ‘De geschiedenis leert ons dat de volgende pandemie een kwestie is van wanneer, niet van of,’ waarschuwde directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus van de Wereldgezondheidsorganisatie eerder dit jaar. Hij heeft gelijk. Daarom is het van vitaal belang dat de regeringen van de wereld de onderhandelingen over een akkoord inzake pandemiepreventie, -paraatheid en -respons met succes afronden. De onderhandelaars hebben de laatste deadline voor een akkoord niet gehaald. Ze hebben meer tijd nodig, maar ze moeten ook beseffen dat de tijd dringt.

Wij geloven dat er een akkoord kan worden bereikt dat de wereld beschermt, als de regeringen de lessen van de aids- en COVID-19-pandemieën tot zich door laten dringen. Maar sommigen blijken dit maar langzaam in te kunnen zien.

Het ontwerpakkoord opent met een krachtige en inspirerende verklaring waarin de solidariteit, rechtvaardigheid en mensenrechten worden onderschreven. Deze principes liggen aan de basis van effectieve preventie en respons, en de eerste voorgestelde versies van het akkoord bevatten bindende toezeggingen van regeringen om ze in praktijk te brengen. Maar tijdens de onderhandelingen is druk ontstaan om verschillende van deze verbintenissen af te zwakken, in die mate zelfs dat sommige voorgestelde versies niet zouden garanderen dat de reactie op de volgende pandemie sterker zou zijn dan de reactie op COVID-19.

Tot nu toe worden de onderhandelingen gekenmerkt door een kloof tussen het Mondiale Noorden en het Mondiale Zuiden – dezelfde kloof die de reactie op COVID-19 belemmerde. Lage- en middeninkomenslanden wijzen op de noodzaak van bindende afspraken om ervoor te zorgen dat medische technologieën de volgende keer op grote schaal worden geproduceerd en gedistribueerd. Maar sommige rijke landen hebben zich hiertegen verzet, hoewel het in ieders belang is om te zorgen voor eerlijke en universele toegang tot de producten – van diagnostische middelen tot vaccins – die nodig zijn om pandemieën te verslaan.

Gezondheidsproducten hoeven niet schaars te zijn: een geografisch gediversifieerde productie kan zorgen voor een ruim aanbod. Maar al te vaak hebben regeringen, nadat ze overheidsgeld hebben gestoken in de zoektocht naar levensreddende medische doorbraken, de exclusieve rechten op de resulterende vaccins en behandelingen overgedragen aan private farmaceutische bedrijven. Het onvermijdelijke resultaat is dat doses alleen worden geleverd aan landen die het zich kunnen veroorloven om er hoge prijzen voor te betalen, waardoor armere landen worstelen om vaccins, testen en behandelingen op tijd te krijgen. Deze dodelijke schaarste is geen foutje in het systeem; het is een kenmerk van private monopolies.

Wereldleiders zagen dit maar langzaam in tijdens de aidspandemie. Eind jaren negentig en begin deze eeuw stierven twaalf miljoen Afrikanen aan aids terwijl ze wachtten op levensreddende medicijnen die algemeen beschikbaar waren voor mensen in het Mondiale Noorden. Toen begon het Mondiale Zuiden meer betaalbare generieke medicijnen te produceren en daalden de behandelingskosten van ruim tienduizend dollar per patiënt per jaar tot ver onder de honderd dollar. Nu krijgt driekwart van de mensen met hiv de behandeling die ze nodig hebben om lang en volwaardig te kunnennleven. Als universele toegang tot een aids-behandeling gegarandeerd is, kan de wereld aids als bedreiging voor de volksgezondheid tegen 2030 elimineren. Dit zou niet alleen miljoenen levens redden, het zou ook de stabiliteit, de gezondheidszekerheid en de economische groei in de wereld ten goede komen, waarvan ook de hogeinkomenslanden profiteren.

Secure your copy of PS Quarterly: Age of Extremes
PS_Quarterly_Q2-24_1333x1000_No-Text

Secure your copy of PS Quarterly: Age of Extremes

The newest issue of our magazine, PS Quarterly: Age of Extremes, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.

Subscribe Now

Je zou verwacht hebben dat deze zwaarbevochten lessen vorm zouden hebben gegeven aan de COVID-19 reactie. Dat gebeurde echter niet. In plaats daarvan kregen farmaceutische bedrijven een monopolie op vaccins, zodat de doses eerst aan de rijke landen werden geleverd en de armere landen zich niet konden bevoorraden, met alle tragische gevolgen van dien. Een eerlijker uitrol van het COVID-19-vaccin had alleen al in het eerste jaar 1,3 miljoen levens kunnen redden. Dit omvat niet de enorme indirecte verliezen aan levens en gezondheid die veroorzaakt werden door de heroriëntering van gezondheidsmiddelen naar COVID-19-besmettingen.

Naast de hoge menselijke kosten zijn er ook ernstige economische gevolgen. Volgens één schatting heeft de ongelijkheid op het gebied van vaccins de wereldeconomie 2,3 biljoen dollar gekost. Uiteindelijk hebben de landen in het Mondiale Noorden een negatieve-somspel gespeeld: de hogere winsten voor een paar farmaceutische bedrijven – en een paar farmaceutische baronnen, toch al miljardairs – worden overschaduwd door de verliezen voor alle anderen.

De pijlers van effectieve preventie van, paraatheid voor en respons op pandemieën zijn welbekend: de relevante kennis en technologie moeten openlijk worden gedeeld en vaccins, tests en behandelingen moeten op grote schaal worden geproduceerd. Daartoe moet op nationaal en internationaal niveau voor voldoende financiering worden gezorgd en moeten belemmeringen op het gebied van de intellectuele eigendom die veilige, bekwame fabrikanten ervan weerhouden aan de pandemiebestrijding deel te nemen, uit de weg worden geruimd.

Vrijwillige actie is niet genoeg. De Verenigde Staten en de Europese Unie hebben dit erkend en selectieve maatregelen genomen om het delen van technologie en knowhow verplicht te stellen. Het pandemieakkoord moet een stap verder gaan, met bindende toezeggingen voor alle landen om de relevante middelen en kennis openlijk te delen tijdens een pandemie. Zonder dergelijke toezeggingen zal de wereld de doelstellingen van de overeenkomst niet kunnen verwezenlijken.

We kunnen niet vertrouwen op de goede wil van farmaceutische bedrijven om ervoor te zorgen dat de wereldwijde gezondheid voorrang krijgt op winstbejag. Tijdens de COVID-19-crisis zette intense publieke druk BioNTech en Moderna ertoe aan toe te zeggen dat ze hun activiteiten in Afrika zouden opstarten. Het was een kleine concessie van bedrijven die, samen met Pfizer, duizend dollar per seconde verdienden door eerst vaccins te leveren aan de rijke landen. Maar zelfs dat bleek te veel: nu de nieuwscyclus verder is gegaan, heeft BioNTech haar plannen voor de Afrikaanse productie enorm teruggeschroefd en Moderna haar plannen helemaal in de koelkast gezet. De les is duidelijk: regeringen kunnen de toegang tot gezondheidsproducten alleen garanderen door het verplicht te stellen.

Na twee dodelijke pandemieën te hebben meegemaakt – waarbij wij, net als vele anderen, vrienden en familie hebben zien lijden en sterven – is het ondraaglijk om ons een herhaling van een dergelijke verwoesting voor te stellen. Het pandemieakkoord biedt hoop op een betere, rechtvaardigere weg voorwaarts. Om te slagen moeten de leiders hun verheven retoriek vergezeld laten gaan van waterdichte garanties dat de reactie op de volgende pandemie zal weerspiegelen wat we van de vorige pandemie hebben geleerd.

Winnie Byanyima is uitvoerend directeur van UNAIDS en plaatsvervangend secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Joseph E. Stiglitz, voormalig hoofdeconoom van de Wereldbank en voormalig voorzitter van de Raad van Economische Adviseurs van de Amerikaanse president, is hoogleraar aan Columbia University. In 2001 won hij de Nobelprijs voor de economie en hij is de auteur van het recent verschenen The Road to Freedom: Economics and the Good Society (W. W. Norton & Company, Allen Lane, 2024).

https://prosyn.org/WTEQa6Cnl