south korea new president Jung Yeon-je/AFP/Getty Images

Moons Zuid-Koreaanse Ostpolitik

SEOUL – Moon Jae-in van de Democratische Partij Korea is net tot de nieuwe president van Zuid-Korea gekozen. Dit is de tweede maal in de democratische geschiedenis van het land dat de macht overgaat van conservatieven naar liberalen. Het begon afgelopen oktober onverwacht, met het uitbreken van een corruptieschandaal rond toenmalig president Park Geun-hye wat culmineerde in haar aanklagen en verwijdering uit het ambt eerder dit jaar. Alhoewel de afzetting van Park pijnlijk was demonstreerde deze ook de veerkracht van de Zuid-Koreaanse democratie.

Moon zal in het ambt verheven worden op een moment van verhoogde spanningen met Noord-Korea. Begrip van welk beleid hij zal volgen vereist bekendheid met het liberale denken over buitenlands beleid sinds het presidentschap van Kim Dae-jung van 1998 tot 2003.

Kim had de Koude Oorlog in Europa tot een vreedzaam einde zien komen en hij wilde de voortdurende confrontatie van zijn eigen land met het communistische noorden tot een zelfde geweldloos einde brengen. Dus hij jaagde een direct contact met Noord-Korea na, en zijn ‘Zonneschijn-politiek’ werd door zijn opvolger Roh Moo-hyun voortgezet. Voor zijn dood in 2009 was Roh (onder wie ik als minister van Buitenlandse Zaken diende) politiek mentor en goede vriend van Moon.

De Duitse hereniging, voorafgegaan door de West-Duitse politiek van direct contact met Oost-Duitsland, ofwel Ostpolitik, in de laatste decennia van de Koude Oorlog was voor Kim een bron van diepe inspiratie. Voormalig Duits kanselier Willy Brandt begon in de jaren zeventig een serieuze Ostpolitik te volgen, en Helmut Kohl hield nadat hij in 1982 aan de macht kwam aan dit beleid vast. Alhoewel de Ostpolitik het karakter van het Oost-Duitse regime niet kon veranderen, maakte deze Oost-Duitsland zwaar afhankelijk van West-Duitsland en dit gaf Kohl een aanzienlijk politiek overwicht tijdens het herenigingsproces.

Natuurlijk zien de meeste Koreaanse liberalen in dat Noord-Korea geen Oost-Duitsland is, dat West-Duitsland of de Verenigde Staten nooit met nucleaire wapens bedreigd heeft. Maar Moon en zijn supporters vinden het desalniettemin betreurenswaardig dat conservatieve Zuid-Koreaanse presidenten zoals Lee Myung-bak de Zonneschijn-politiek niet doorgezet hebben, zoals Kohl wel deed met de Ostpolitik. Wanneer ze dit wel hadden gedaan zou Noord-Korea wellicht afhankelijker van Zuid-Korea dan van China geworden zijn, in welk geval Amerikaanse en Zuid-Koreaanse leiders niet constant China zouden hoeven smeken om het Noord-Koreaanse regime te beteugelen.

Zuid-Koreaanse liberalen erkennen ook dat de strategische situatie aanzienlijk veranderd is sinds jaren van Kim en de vroege jaren van Roh, toen Noord-Korea nog geen de facto nucleaire staat was. Om zijn liberale droom van nationale hereniging te realiseren staat Moon een veel grotere uitdaging te wachten dan zijn voorgangers ooit in het verleden.

Secure your copy of PS Quarterly: Age of Extremes
PS_Quarterly_Q2-24_1333x1000_No-Text

Secure your copy of PS Quarterly: Age of Extremes

The newest issue of our magazine, PS Quarterly: Age of Extremes, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.

Subscribe Now

Moon zal zijn droom toch na blijven jagen, maar voorzichtig, en met oog op de geopolitieke realiteit. In een recent interview met de Washington Post maakte hij duidelijk dat hij het Zuid-Koreaanse bondgenootschap met de VS als fundament van zijn diplomatie ziet, en dat hij nooit gesprekken met Noord-Korea zou beginnen zonder eerst de VS te consulteren. Maar los van formele gesprekken kan hij ook proberen contact te maken met het noorden door de inter-Koreaanse samenwerking op gebied van gezondheid of milieu, die buiten de internationale sancties vallen, te revitaliseren.

De afgelopen negen jaar hebben conservatieve presidenten – vooral Park – alle contacten met Noord-Korea verbroken om het richting denuclearisatie proberen te dwingen. Zuid-Koreaanse liberalen betogen dat dit beleid het nationale doel van een vreedzame hereniging heeft gecompromitteerd, door het tot een holle frase te maken. Zij geloven dat het vasthouden van de inter-Koreaanse relatie de basis zal leggen voor hereniging van het schiereiland, net zoals de Ostpolitiek in Duitsland heeft gedaan. Dus zal Moon hoogstwaarschijnlijk een tweeledige strategie volgen die denuclearisatie verbindt met een engagement aan en voorbereidingen op een uiteindelijke hereniging.

Moon heeft erkend dat er krachtige sancties nodig zullen zijn om Noord-Korea aan de onderhandelingstafel te krijgen. Dus zijn regering zal geen fundamentele meningsverschillen met de VS hebben, vooral nu minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson heeft gezegd dat de VS niet uit is op regimeverandering in Noord-Korea.

Moon zal ook meer speelruimte hebben dan zijn conservatieve voorgangers om een door de VS geleide deal à la Iran te accommoderen gericht op het bevriezen van de nucleaire en ballistische activiteiten van Noord-Korea. Maar wanneer Amerikaans president Donald Trump Zuid-Korea wil laten betalen voor het Terminal High Altitude Area Defense (THAAD) raketsysteem dat onlangs door de VS werd ingezet zal Moon moeten weigeren. Anders zal hij met een ernstige binnenlandse terugslag op zowel rechts als links te maken krijgen.

Een laatste maar cruciale kwestie is China, waarmee Korea een bitter verleden heeft. China heeft elke keer dat het dacht dat het Koreaanse schiereiland als mogelijk bruggenhoofd voor een binnenvallende maritieme macht gebruikt zou worden geïntervenieerd. China greep in in 1592 toen Japan zich voorbereidde om de Ming-dynastie aan te vallen door eerst de Chosŏn-dynastie in Korea te onderwerpen. Dit gebeurde opnieuw tijdens de Chinees-Japanse oorlog van 1894 en nog eens gedurende de Koreaanse oorlog in de vroege jaren vijftig.

Ondanks deze geschiedenis erkennen Koreaanse liberalen dat om hereniging te bewerkstelligen Chinese medewerking nodig zal zijn. Overeenkomstig zal de regering van Moon een zeer solide alliantie met de VS moeten onderhouden terwijl ze de relatie met China probeert te verbeteren, die is bekoeld sinds Zuid-Korea heeft besloten het THAAD-systeem onder te brengen. Moon zou de Chinese zorgen kunnen verminderen door aan te geven dat het systeem tijdelijk is en kan worden verwijderd al naargelang de Noord-Koreaanse nucleaire ontmanteling.

Zij die voorspellen dat een presidentschap van Moon de Zuid-Koreaanse relatie met de VS en Japan zal verstoren zitten er zeker naast. Tenslotte was het gedurende het liberale presidentschap van Roh dat Zuid-Korea de Free Trade Agreement tussen Zuid-Korea en de VS sloot, troepen van de VS weer toestond om binnen zijn grenzen ingezet te worden, en zijn eigen troepen stuurde om in Irak naast de Amerikanen te vechten. Moon zal deze erfenis bevestigen en tegelijk proberen om die andere erfenis te doen herleven, een aangepaste en gemoderniseerde vorm van de Zonneschijn-politiek, die de meest fundamentele lange termijn aspiratie van Zuid-Korea belichaamt.

Vertaling Melle Trap

https://prosyn.org/5e0o6wAnl