P5+1 leaders Iran nuclear deal Prensa Internacional/ZumaPress

De toekomst van het Iraanse atoomakkoord

NEW YORK – ‘There’s many a slip twixt the cup and the lip’, zo luidt een oud Engels gezegde. Iets lijkt opgelost, maar feitelijk staat er nog niets vast over de toekomst. Ik voorspel dat wanneer deze uitdrukking in het Farsi nog niet bestaat, deze snel zal verschijnen.

De reden hiervoor is natuurlijk het ‘Parameters for a Joint Comprehensive Plan of Action Regarding the Islamic Republic of Iran’s Nuclear Program,’ het raamwerk dat zojuist is aangenomen door Iran en de P5+1 (de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad - China, Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland en de Verenigde Staten - plus Duitsland). Het akkoord is een belangrijke politieke en diplomatieke mijlpaal, en is gedetailleerder en breder van opzet dan velen hadden verwacht.

Maar desondanks laat de tekst minstens zoveel vragen onbeantwoord als beantwoord. De realiteit is dat er – zoals de komende jaren, maanden en jaren zullen uitwijzen – nog belangrijke kwesties afgehandeld moeten worden. Het ligt waarschijnlijk zelfs dichter bij de waarheid te stellen dat het echte debat over het atoomakkoord nog maar net begonnen is.

Het raamwerk legt het Iraanse nucleaire programma aanzienlijke beperkingen op, waaronder op het aantal en type centrifuges, het soort reactors, en de hoeveelheid en kwaliteit van het verrijkte uranium waarover het land mag beschikken. Er worden standaarden gesteld voor de inspecties die nodig zijn om er op te kunnen vertrouwen dat Iran zijn afspraken verifieerbaar nakomt.

De crux van de overeenkomst is dat deze in een geschat reactievenster van een jaar voorziet vanaf het moment dat Iran zou beslissen één of meer kernwapens te willen bouwen, tot het moment dat het dit doel volbrengt. Deze schatting gaat er van uit dat de monitoring waar in het akkoord toe opgeroepen wordt enige Iraanse obstructie vroeg genoeg zal detecteren om een gecoördineerde internationale reactie (en in het bijzonder de herinvoering van sancties) mogelijk te maken voordat Iran over atoomwapens kan beschikken.

Er zijn niet minder dan vijf redenen om aan te nemen dat de deal niet geratificeerd zal worden of niet de gewenste impact zal hebben. De eerste betreft de komende 90 dagen. Wat nu is aangekondigd is een tijdelijk raamwerk; een formeel, uitgebreid akkoord zou eind juni uitgewerkt moeten zijn. Ondertussen kan men nog makkelijk van gedachten veranderen, bijvoorbeeld wanneer de onderhandelaars van de interim-deal bij thuiskomst met kritiek uit de regering en samenleving op de overeengekomen condities te maken krijgen. Er komen nu al grote verschillen naar voren in de manier waarop de VS en Iran uitdragen wat er afgesproken is.

PS Events: Climate Week NYC 2024
image (24)

PS Events: Climate Week NYC 2024

Project Syndicate is returning to Climate Week NYC with an even more expansive program. Join us live on September 22 as we welcome speakers from around the world at our studio in Manhattan to address critical dimensions of the climate debate.

Register Now

Een tweede zorg komt voort uit de specifieke kwesties die nog zijn blijven liggen. De timing wanneer bepaalde economische sancties opgeheven moeten worden (de kwestie die voor Iran van voornaamste zorg is) is hiervan wellicht de lastigste. Deze sancties zijn namelijk ook onze grootste bron van invloed op het Iraanse gedrag, wat betekent dat velen in de VS en Europa ze in stand zullen willen houden totdat Iran volledig aan alle cruciale voorwaarden voldaan heeft.

Een derde bron van twijfel is of de verschillende partijen een lange termijn pact zullen goedkeuren. De twee grootste onzekere factoren hierin zijn Iran en de VS zelf. Haviken in Iran zullen zonder twijfel tegen een overeenkomst zijn met de ‘Grote Satan’ die beperkingen aan de nucleaire ambities van hun land oplegt. Maar er leeft onder de Iraniërs ook een wijd verspreid verlangen om onder de economische sancties uit te komen, en wanneer de hoogste leider ayatollah Ali Khamenei zijn steun geeft, wat waarschijnlijk het geval is, zal Iran een pact goedkeuren.

In de VS bestaat er grotere onzekerheid. President Barack Obama moet in de clinch met een veel complexere politieke omgeving, om te beginnen met het Congres van de VS. Er is een breed gedragen en begrijpelijke angst om Iran welke atoomcapaciteiten dan ook te laten, over deugdelijke voorzieningen voor monitoring en inspectie, en over wat er over 10, 15 of 25 jaar zal gebeuren, wanneer er verschillende embargo’s tegen Iran verlopen. Het Congres te overtuigen het uiteindelijke akkoord goed te keuren en/of de sancties op te heffen is verre van een gelopen race.

De opgave politieke goedkeuring te verkrijgen is nauw verbonden met een vierde punt van zorg: hoe welke eindovereenkomst dan ook geïmplementeerd zal worden. De geschiedenis van de wapenbeheersing voorspelt dat er in Iran, dat een historie van het achterhouden van informatie voor VN-wapeninspecteurs heeft, momenten zullen komen dat het er van verdacht wordt zich niet naar de letter, en nog minder de geest, van wat onderhandeld is te voegen. Er moet overeenstemming bereikt worden over een beoordelingsprocedure van het Iraanse gedrag en hoe hier adequaat op te reageren.

De vijfde zorg komt niet zozeer voort uit het akkoord zelf, maar uit de rest van het Iraanse buitenlandse- en defensiebeleid. Het akkoord behandelt alleen de nucleaire activiteiten van Iran. Het zegt niets over het Iraanse raketprogramma of steun aan terroristen en het gebruik van stromannen, en nog minder over wat het allemaal in Syrië, Irak of Jemen of elders in het turbulente Midden-Oosten uitvoert, of over de mensenrechten in het land zelf.

Iran is een macht met imperialistische neigingen die regionaal leiderschap nastreeft. Zelfs een atoomakkoord dat ondertekend en doorgevoerd wordt zal op deze realiteit geen invloed uitoefenen, en deze misschien zelfs verergeren, omdat Iran er uit zou kunnen komen met een opgepoetste reputatie en met de lange termijn optie om complete atoomwapens te bouwen intact.

Obama heeft gelijk: een nucleaire overeenkomst zoals nu uitgetekend is te verkiezen boven een Iran dat atoomwapens bezit of het voeren van oorlog om dit te voorkomen. Maar welk akkoord dan ook moet in alle lagen van de bevolking van de VS en de regio zelf het vertrouwen wekken dat het een plafond van betekenis aan het Iraanse atoomprogramma oplegt, en dat vals spelen op welke manier dan ook in een vroeg stadium ontdekt zal worden en hard aangepakt zal worden. Dit zal niet makkelijk worden en het is zelfs niet overdreven te stellen dat de pogingen dit vertrouwen te genereren minstens zo veel inspanning zullen vereisen als de onderhandelingen zelf.

Melle Trap

https://prosyn.org/kf7jz9Pnl