HEIDELBERG/LA PAZ – In oktober 2021 rooiden twee tractoren met een grote ketting ertussen ruim tweeduizend hectare bos in de Braziliaanse Cerrado, een van ʼs werelds meest biodiverse gebieden. Tragisch genoeg zijn dergelijke taferelen in de regio maar al te gewoon geworden.
Alleen al in 2021 werd 8.531 vierkante kilometer van de bossen, graslanden en andere inheemse vegetatie van de Cerrado vernietigd – het hoogste percentage sinds 2015. En in de afgelopen decennia is veertig tot vijfenvijftig procent van het Cerrado-bioom omgezet in akkerland, weiland en boomplantages, waarbij een groot deel van de ontbossing ruimte heeft geschapen voor grote industriële soja-monoculturen en veeteelt. De agro-industrie heeft duizenden gemeenschappen van hun land beroofd en het omringende milieu vernietigd.
De Cerrado is een tragisch en alarmerend voorbeeld van hoe snel de biodiversiteit van de wereld verloren gaat. De regio is de thuisbasis van naar schatting twaalfduizend plantensoorten – waarvan vijfendertig procent nergens anders ter wereld voorkomt – en van ongeveer vijfentwintig miljoen mensen, waaronder inheemse volkeren, kleine boerenbedrijven en andere gemeenschappen die voor hun traditionele levensonderhoud afhankelijk zijn van de biodiversiteit. Al deze gemeenschappen hebben dringend behoefte aan bescherming.
De afgelopen jaren hebben regeringen onderhandeld over een nieuw Global Biodiversity Framework onder auspiciën van het Verdrag inzake Biodiversiteit van de Verenigde Naties. Maar tijdens de laatste gespreksronde in juni is zeer weinig vooruitgang geboekt, en hoewel er een wereldwijde consensus bestaat over de dringende noodzaak om te handelen, is het huidige debat gebaseerd op twee gevaarlijk onjuiste uitgangspunten.
De eerste is de veronderstelling dat menselijke samenlevingen en ecosystemen los van elkaar kunnen bestaan, wat impliceert dat de beste manier om de biodiversiteit in stand te houden bestaat uit het afbakenen van beschermde gebieden die alle menselijke activiteit uitsluiten. Daarom gaat de meeste aandacht tegenwoordig uit naar de ʻ30x30ʼ-campagne om tegen 2030 dertig procent van alle land- en zeegebieden formeel te beschermen.
Maar deze aanpak is al eerder beproefd, en het is gebleken dat hij leidt tot systematische schendingen van de rechten van lokale gemeenschappen. Door dergelijke strategieën in te zetten, dreigen regeringen juist die mensen buitenspel te zetten die het dichtst bij de ecosystemen leven die we proberen te beschermen, en die een cruciale rol spelen in het duurzaam beheer van die hulpbronnen om hun eigen levensonderhoud in stand te houden.
De tweede onjuiste vooronderstelling die aan de huidige onderhandelingen ten grondslag ligt, is dat van de bescherming van de biodiversiteit een onderneming moet worden gemaakt. In plaats van ervoor te zorgen dat industriële en financiële activiteiten zodanig worden gereguleerd dat zij geen schade toebrengen aan mens en planeet, zijn de huidige voorstellen erop gericht de biodiversiteitscrisis om te zetten in een nieuwe kans om de bedrijfswinsten op te voeren.
In ʻgroeneʼ zakelijke en financiële kringen heerst momenteel de roep om ʻop de natuur gebaseerde oplossingen,ʼ een term die wordt gebruikt voor ingrepen variërend van herbebossing tot koolstofmarkten. Het concept klinkt goed, en is goedgekeurd door de UN Environment Assembly. Maar het is gevaarlijk slecht gedefinieerd.
Degenen die de term gebruiken verwijzen zelden naar mensenrechten en richten zich in plaats daarvan op compensatieregelingen, zoals koolstofmarkten, die de bescherming van de biodiversiteit op de ene plaats koppelen aan de voortdurende vernietiging ervan elders. In plaats van een remedie worden ʻop de natuur gebaseerde oplossingenʼ zo een deel van het probleem, een vrijbrief voor business as usual, of zelfs een aanmoediging voor nog meer landroof in gebieden die traditioneel beheerd worden door inheemse volkeren en lokale gemeenschappen.
Overheden moeten verder kijken dan ʻ30x30ʼ en ʻop de natuur gebaseerde oplossingenʼ om de mensenrechten centraal te stellen in het Global Biodiversity Framework. Op die manier wordt erkend dat menselijke samenlevingen en natuurlijke ecosystemen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, en dat de bescherming van de biodiversiteit een verschuiving naar duurzamere sociale en economische modellen vereist. Het doel moet het welzijn van mens en ecosysteem zijn, niet de waarde voor de aandeelhouder.
Een nadruk op de mensenrechten verscherpt de aandacht voor de mensen en gemeenschappen die het meest worden getroffen door de destructieve praktijken van vandaag. Het laat zien dat we de aanjagers van het biodiversiteitsverlies – ontginnings- en industriële activiteiten – moeten aanpakken in plaats van de bescherming van de ecosystemen van de wereld toe te vertrouwen aan bedrijven en financiële markten. Overheden moeten deze entiteiten verantwoordelijk houden voor de schade die zij toebrengen aan het milieu en menselijke gemeenschappen, en de rechten beschermen van inheemse volkeren, kleine boerenbedrijven en anderen die al heel lang helpen de kostbare ecosystemen van de wereld te beschermen.
Onze voedselsystemen zijn een uitstekend voorbeeld van waarom we een andere aanpak nodig hebben. De gewassen en dierenrassen die de mensheid voeden zijn in de loop van millennia samen met menselijke landbouwgemeenschappen geëvolueerd. Maar met de uitbreiding van industriële landbouwmodellen sinds de twintigste eeuw hebben we radicaal gebroken met deze traditie, en vijfenzeventig procent van de biodiversiteit in ons voedsel en onze landbouw vernietigd. De meeste voedselsystemen zijn tegenwoordig gebaseerd op ontbossing, aantasting van de bodem, gebruik van pesticiden, vervuiling, hoog energieverbruik, genetische homogeniteit en sociaaleconomische ongelijkheid.
We kunnen de biodiversiteitscrisis niet oplossen zonder deze disfunctionele voedselsystemen te hervormen. In plaats daarvan moeten we de agro-ecologie omarmen, waarvan is aangetoond dat het een krachtige en effectieve benadering is van de voedselproductie, -distributie en -consumptie. De agro-ecologie bevordert de biodiversiteit door synergieën binnen ecosystemen te stimuleren om veerkracht en productiviteit te bewerkstelligen. In plaats van het land te degraderen, revitaliseert de agro-ecologie de bodem en draagt zij bij tot het herstel en behoud ervan.
Deze aanpak – gericht op het genereren van integraal welzijn – is van oudsher gevolgd door inheemse volkeren, boeren en andere kleine voedselproducenten. De traditionele, collectieve kennis van duurzame landbouw (voor een groot deel in handen van vrouwen), samen met lokaal aangepaste en zelfvoorzienende innovaties, staat centraal in de beheerssystemen van deze groepen. Het beschermen van deze kennis en het ondersteunen van de agro-ecologie is essentieel voor de verschuiving naar een duurzamere, gezondere en rechtvaardigere manier van voedsel produceren, distribueren en consumeren.
Een goed voorbeeld is Cuba, waar boeren en stadslandbouwers de voedselproductie en veerkracht hebben opgevoerd, en tegelijkertijd het gebruik van landbouwchemicaliën drastisch hebben teruggedrongen. Een belangrijke factor in hun succes is de versterking van netwerken van boeren om het delen van kennis te vergemakkelijken.
De onderhandelingen over biodiversiteit van dit jaar zijn een cruciale kans voor de wereldleiders om overeenstemming te bereiken over een plan om zowel de natuur als de mens te beschermen. Maar een nieuw raamwerk kan alleen slagen voor zover het de rechten van inheemse volkeren, boeren en andere kleine voedselproducenten waarborgt, en tegelijkertijd de voedselsystemen van de wereld op weg zet naar een agro-ecologische aanpak.
Vertaling: Menno Grootveld
HEIDELBERG/LA PAZ – In oktober 2021 rooiden twee tractoren met een grote ketting ertussen ruim tweeduizend hectare bos in de Braziliaanse Cerrado, een van ʼs werelds meest biodiverse gebieden. Tragisch genoeg zijn dergelijke taferelen in de regio maar al te gewoon geworden.
Alleen al in 2021 werd 8.531 vierkante kilometer van de bossen, graslanden en andere inheemse vegetatie van de Cerrado vernietigd – het hoogste percentage sinds 2015. En in de afgelopen decennia is veertig tot vijfenvijftig procent van het Cerrado-bioom omgezet in akkerland, weiland en boomplantages, waarbij een groot deel van de ontbossing ruimte heeft geschapen voor grote industriële soja-monoculturen en veeteelt. De agro-industrie heeft duizenden gemeenschappen van hun land beroofd en het omringende milieu vernietigd.
De Cerrado is een tragisch en alarmerend voorbeeld van hoe snel de biodiversiteit van de wereld verloren gaat. De regio is de thuisbasis van naar schatting twaalfduizend plantensoorten – waarvan vijfendertig procent nergens anders ter wereld voorkomt – en van ongeveer vijfentwintig miljoen mensen, waaronder inheemse volkeren, kleine boerenbedrijven en andere gemeenschappen die voor hun traditionele levensonderhoud afhankelijk zijn van de biodiversiteit. Al deze gemeenschappen hebben dringend behoefte aan bescherming.
De afgelopen jaren hebben regeringen onderhandeld over een nieuw Global Biodiversity Framework onder auspiciën van het Verdrag inzake Biodiversiteit van de Verenigde Naties. Maar tijdens de laatste gespreksronde in juni is zeer weinig vooruitgang geboekt, en hoewel er een wereldwijde consensus bestaat over de dringende noodzaak om te handelen, is het huidige debat gebaseerd op twee gevaarlijk onjuiste uitgangspunten.
De eerste is de veronderstelling dat menselijke samenlevingen en ecosystemen los van elkaar kunnen bestaan, wat impliceert dat de beste manier om de biodiversiteit in stand te houden bestaat uit het afbakenen van beschermde gebieden die alle menselijke activiteit uitsluiten. Daarom gaat de meeste aandacht tegenwoordig uit naar de ʻ30x30ʼ-campagne om tegen 2030 dertig procent van alle land- en zeegebieden formeel te beschermen.
Maar deze aanpak is al eerder beproefd, en het is gebleken dat hij leidt tot systematische schendingen van de rechten van lokale gemeenschappen. Door dergelijke strategieën in te zetten, dreigen regeringen juist die mensen buitenspel te zetten die het dichtst bij de ecosystemen leven die we proberen te beschermen, en die een cruciale rol spelen in het duurzaam beheer van die hulpbronnen om hun eigen levensonderhoud in stand te houden.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
De tweede onjuiste vooronderstelling die aan de huidige onderhandelingen ten grondslag ligt, is dat van de bescherming van de biodiversiteit een onderneming moet worden gemaakt. In plaats van ervoor te zorgen dat industriële en financiële activiteiten zodanig worden gereguleerd dat zij geen schade toebrengen aan mens en planeet, zijn de huidige voorstellen erop gericht de biodiversiteitscrisis om te zetten in een nieuwe kans om de bedrijfswinsten op te voeren.
In ʻgroeneʼ zakelijke en financiële kringen heerst momenteel de roep om ʻop de natuur gebaseerde oplossingen,ʼ een term die wordt gebruikt voor ingrepen variërend van herbebossing tot koolstofmarkten. Het concept klinkt goed, en is goedgekeurd door de UN Environment Assembly. Maar het is gevaarlijk slecht gedefinieerd.
Degenen die de term gebruiken verwijzen zelden naar mensenrechten en richten zich in plaats daarvan op compensatieregelingen, zoals koolstofmarkten, die de bescherming van de biodiversiteit op de ene plaats koppelen aan de voortdurende vernietiging ervan elders. In plaats van een remedie worden ʻop de natuur gebaseerde oplossingenʼ zo een deel van het probleem, een vrijbrief voor business as usual, of zelfs een aanmoediging voor nog meer landroof in gebieden die traditioneel beheerd worden door inheemse volkeren en lokale gemeenschappen.
Overheden moeten verder kijken dan ʻ30x30ʼ en ʻop de natuur gebaseerde oplossingenʼ om de mensenrechten centraal te stellen in het Global Biodiversity Framework. Op die manier wordt erkend dat menselijke samenlevingen en natuurlijke ecosystemen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, en dat de bescherming van de biodiversiteit een verschuiving naar duurzamere sociale en economische modellen vereist. Het doel moet het welzijn van mens en ecosysteem zijn, niet de waarde voor de aandeelhouder.
Een nadruk op de mensenrechten verscherpt de aandacht voor de mensen en gemeenschappen die het meest worden getroffen door de destructieve praktijken van vandaag. Het laat zien dat we de aanjagers van het biodiversiteitsverlies – ontginnings- en industriële activiteiten – moeten aanpakken in plaats van de bescherming van de ecosystemen van de wereld toe te vertrouwen aan bedrijven en financiële markten. Overheden moeten deze entiteiten verantwoordelijk houden voor de schade die zij toebrengen aan het milieu en menselijke gemeenschappen, en de rechten beschermen van inheemse volkeren, kleine boerenbedrijven en anderen die al heel lang helpen de kostbare ecosystemen van de wereld te beschermen.
Onze voedselsystemen zijn een uitstekend voorbeeld van waarom we een andere aanpak nodig hebben. De gewassen en dierenrassen die de mensheid voeden zijn in de loop van millennia samen met menselijke landbouwgemeenschappen geëvolueerd. Maar met de uitbreiding van industriële landbouwmodellen sinds de twintigste eeuw hebben we radicaal gebroken met deze traditie, en vijfenzeventig procent van de biodiversiteit in ons voedsel en onze landbouw vernietigd. De meeste voedselsystemen zijn tegenwoordig gebaseerd op ontbossing, aantasting van de bodem, gebruik van pesticiden, vervuiling, hoog energieverbruik, genetische homogeniteit en sociaaleconomische ongelijkheid.
We kunnen de biodiversiteitscrisis niet oplossen zonder deze disfunctionele voedselsystemen te hervormen. In plaats daarvan moeten we de agro-ecologie omarmen, waarvan is aangetoond dat het een krachtige en effectieve benadering is van de voedselproductie, -distributie en -consumptie. De agro-ecologie bevordert de biodiversiteit door synergieën binnen ecosystemen te stimuleren om veerkracht en productiviteit te bewerkstelligen. In plaats van het land te degraderen, revitaliseert de agro-ecologie de bodem en draagt zij bij tot het herstel en behoud ervan.
Deze aanpak – gericht op het genereren van integraal welzijn – is van oudsher gevolgd door inheemse volkeren, boeren en andere kleine voedselproducenten. De traditionele, collectieve kennis van duurzame landbouw (voor een groot deel in handen van vrouwen), samen met lokaal aangepaste en zelfvoorzienende innovaties, staat centraal in de beheerssystemen van deze groepen. Het beschermen van deze kennis en het ondersteunen van de agro-ecologie is essentieel voor de verschuiving naar een duurzamere, gezondere en rechtvaardigere manier van voedsel produceren, distribueren en consumeren.
Een goed voorbeeld is Cuba, waar boeren en stadslandbouwers de voedselproductie en veerkracht hebben opgevoerd, en tegelijkertijd het gebruik van landbouwchemicaliën drastisch hebben teruggedrongen. Een belangrijke factor in hun succes is de versterking van netwerken van boeren om het delen van kennis te vergemakkelijken.
De onderhandelingen over biodiversiteit van dit jaar zijn een cruciale kans voor de wereldleiders om overeenstemming te bereiken over een plan om zowel de natuur als de mens te beschermen. Maar een nieuw raamwerk kan alleen slagen voor zover het de rechten van inheemse volkeren, boeren en andere kleine voedselproducenten waarborgt, en tegelijkertijd de voedselsystemen van de wereld op weg zet naar een agro-ecologische aanpak.
Vertaling: Menno Grootveld