qian12_Ezra ShawGetty Images_tokyoolympics Ezra Shaw/Getty Images

Goed en slecht Olympisch nationalisme

CHICAGO – De Olympische Spelen van 2020 in Tokio zijn niet alleen met een jaar uitgesteld, maar ook omstreden. Volgens een recente enquête vond 78 procent van de Japanse burgers dat de Spelen moesten worden afgelast wegens bezorgdheid over de pandemie. Sindsdien hebben de Japanse media de schijnwerpers gericht op het feit dat niet alle bezoekende atleten (waaronder honderd uit de Verenigde Staten) zijn ingeënt tegen COVID-19.

Bovenop deze ongekende bezorgdheid over de volksgezondheid komen nog de eeuwige politieke kwesties, zoals de veelgehoorde klacht dat de Olympische Spelen nationalisme of chauvinisme in de hand werken. Elk evenement levert een krachtmeting op over het verwachte aantal medailles tussen grote kanshebbers als de VS, China, Japan, Groot-Brittannië en Rusland (dat aan de Spelen van Tokio deelneemt als het ʻRussisch Olympisch Comité,ʼ na de verbanning wegens doping van dat land).

Politieke regimes over de hele wereld erkennen dat sport de nationale identiteit kan versterken en dat in het bijzonder de Olympische Spelen status kunnen verlenen op het wereldtoneel. Regeringen gebruiken de Spelen al langer om hun burgers te vertellen: ʻWe hebben het gemaakt.ʼ In 1936 profiteerde Hitler optimaal van de Olympische Spelen in Berlijn, dat in 1931 was uitgekozen om de Spelen te organiseren, twee jaar voordat de nationaal-socialisten aan de macht kwamen. In 1964 gebruikten de Japanners de Olympische Spelen in Tokio als teken van hun volledige rehabilitatie na de Tweede Wereldoorlog. En in de jaren tachtig werden de Olympische Spelen een twistappel van de Koude Oorlog, toen de VS de Spelen van Moskou in 1980 boycotten en de Sovjets de Spelen van Los Angeles in 1984.

De politieke waarde van de Spelen is een van de redenen waarom regeringen bereid zijn zo veel te betalen om ze te organiseren. China gaf 40 tot 44 miljard dollar uit – op dat moment meer dan enig ander land in de geschiedenis – om de Olympische Zomerspelen van 2008 in Peking te mogen organiseren. Het werd vervolgens overtroffen door Rusland, dat naar schatting 50 miljard dollar uitgaf om de Olympische Spelen van 2014 in Sotsji te mogen organiseren. Tussen het breken van het uitgavenrecord en de annexatie van de Krim in datzelfde jaar steeg de populariteit van de Russische president Vladimir Poetin flink.

Het lijdt weinig twijfel dat internationale sportevenementen de meer onaangename aspecten van nationalisme kunnen versterken, zoals in het geval van de Spelen van Berlijn in 1936. Historisch gezien hebben de Spelen veroverde volken ook herinnerd aan hun verloren soevereiniteit. Tot 1924 konden Poolse atleten alleen medailles winnen door andere landen te vertegenwoordigen. En generaties lang waren atleten uit onder dwang geannexeerde Sovjetrepublieken, zoals de Baltische staten en Oekraïne, gedwongen de Sovjet-Unie te vertegenwoordigen of niet aan de Spelen deel te nemen.

Maar de gevoelens die worden opgeroepen door internationale sportevenementen zijn niet alleen maar slecht. Een collectief verlangen om te winnen kan de discriminatie van minderheidsgroepen verzachten, zoals toen het Amerikaanse establishment de talenten van Jesse Owens erkende, die vier gouden atletiekmedailles won op de Olympische Spelen in Berlijn en generaties jonge zwarte Amerikanen inspireerde. En meer recent heeft het fenomenale talent van tennisster Naomi Osaka veel Japanners bewogen om traditionele etnische en gendervooroordelen te overwinnen. Het ontsteken van de Olympische fakkel in Tokio door Osaka zal belangrijke sociale gevolgen hebben in heel Japan, en zelfs in heel Oost-Azië.

PS Events: Climate Week NYC 2024
image (24)

PS Events: Climate Week NYC 2024

Project Syndicate is returning to Climate Week NYC with an even more expansive program. Join us live on September 22 as we welcome speakers from around the world at our studio in Manhattan to address critical dimensions of the climate debate.

Register Now

Sportwedstrijden bieden een nieuw land ook de gelegenheid zich een natie te voelen. In 1992 symboliseerde de aanwezigheid van Nelson Mandela op de Olympische Spelen van Barcelona het feit dat Zuid-Afrika zich aan de Apartheid had ontworsteld. Eind jaren negentig en begin deze eeuw verenigden de Kroaten zich om Wimbledon-kampioen Goran Ivanišević en basketbalster Tony Kukoč aan te moedigen, en de Wit-Russen kunnen nu trots zijn op biatlete Darya Domracheva en tennisster Viktoria Azarenka.

Ten slotte bieden internationale sportevenementen ook unieke kansen voor patriottische natievorming in landen die intern verdeeld zijn. Onderzoekers hebben bijvoorbeeld vastgesteld dat kwalificatie voor de Afrika Cup of Nations en de FIFA World Cup etnische conflicten in Afrikaanse landen bezuiden de Sahara aanzienlijk vermindert, omdat deelname de burgers een gemeenschappelijke ervaring biedt en het wantrouwen tussen etnische groepen reduceert.

Hoewel het Internationaal Olympisch Comité 206 nationale Olympische comités erkent, zijn slechts veertien landen goed voor bijna de helft van de 11.326 atleten die aan de Spelen van Tokio deelnemen. Al deze veertien landen maken deel uit van de OESO, met uitzondering van China en Rusland, die het op een na grootste en het op elf na grootste bbp ter hebben. Het is dan ook geen verrassing dat dezelfde veertien landen het medailleklassement en de nieuwscyclus domineren.

Toch zijn de Spelen van groot belang voor de andere 192 landen waarover we weinig horen. Voor deze kleinere, nieuwere of armere landen gaat het er bij de Olympische Spelen niet om de meeste medailles te winnen of de status van supermacht op te eisen. Het gaat er eerder om te delen in de ervaring van deelname. De Spelen bieden nationale bevestiging en eenheid, en dus een kans om economische en politieke stabiliteit op te bouwen.

De 52 Spelen die hebben plaatsgevonden sinds Pierre de Coubertin de moderne Olympische Spelen stichtte, hebben tal van ongewenste gevolgen gehad. Maar ze hebben ook bewezen een positieve kracht te kunnen zijn in veel landen, vooral in die landen die het minst belangrijk lijken in termen van medailles en geopolitieke macht.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/5of2xK2nl