SHARM EL-SHEIKH – Gewone mensen in de hele wereld lijden onder twee enorme, elkaar overlappende problemen: de stijgende kosten voor levensonderhoud en de gevolgen van een snel opwarmend klimaat. In de Hoorn van Afrika dreigen 22 miljoen mensen te verhongeren als gevolg van het mislukken van vier opeenvolgende regenseizoenen en de wereldwijd sterk oplopende graanprijzen.
Door de hoge brandstofprijzen, nog verergerd door de Russische inval in Oekraïne, staan gemeenschappen en bedrijven in heel Afrika aan de rand van de afgrond. En in Europa staat een zomer van recordhitte op het punt plaats te maken voor een verlammende winter, nu de hoge gasprijzen de energieprijzen voor iedereen opdrijven. Hoewel we ervoor moeten waken mondiale problemen, die zich in verschillende regioʼs telkens weer anders manifesteren, te simplificeren, is het onmogelijk de hoofdoorzaak van de huidige voedsel-, energie- en levenskostencrises te negeren: ons van fossiele brandstoffen afhankelijke energiesysteem is kapot.
Jarenlang heeft de fossiele-brandstofindustrie beweerd dat haar producten een snelle weg bieden naar goedkope energie en economische ontwikkeling. Deze bewering is echter keer op keer onjuist gebleken. Decennia van ontwikkeling van fossiele brandstoffen hebben de zeshonderd miljoen mensen (een cijfer dat blijft stijgen) in Afrika bezuiden de Sahara die nog steeds geen toegang hebben tot energie, geen dienst bewezen.
De prijzen van fossiele brandstoffen zijn van nature volatiel, en het zijn de kwetsbare gemeenschappen die het meest te lijden hebben onder de wilde schommelingen op de mondiale koolwaterstofmarkten. In het Verenigd Koninkrijk heeft de piek in de gasprijzen van dit jaar geleid tot een stijging van de verwachte energierekening voor huishoudens met tachtig procent. De komende maanden zullen veel gezinnen met lagere inkomens moeten kiezen tussen verwarming en eten. Ondertussen hebben BP, Chevron, ExxonMobil, Total en Shell alleen al in het tweede kwartaal van dit jaar een winst van 59 miljard dollar binnengeharkt.
Erger nog, de pijn die velen dit jaar al voelen verbleekt bij wat ons te wachten staat als we doorgaan met het verbranden van fossiele brandstoffen. Eerder dit jaar waarschuwde de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering dat als we catastrofale opwarmingsscenarioʼs willen vermijden, we geen nieuwe infrastructuur voor fossiele brandstoffen mogen bouwen en de fossiele brandstoffen die we nu al gebruiken, snel moeten afbouwen. Evenzo verklaarde het hoofd van het Internationale Energieagentschap (IEA) in 2021: ʻAls het de regeringen ernst is met de klimaatcrisis, mogen er vanaf nu – vanaf dit jaar – geen nieuwe investeringen in olie, gas en kolen meer worden gedaan.ʼ
Het zou waanzin zijn te denken dat de huidige samenloop van mondiale crises kan worden opgelost met onze huidige energiesystemen. Meer investeringen in infrastructuur en exploratie van fossiele brandstoffen zullen leiden tot meer pijn en onzekerheid voor huishoudens, grotere concentraties van winsten en rijkdom, en onleefbare klimaatomstandigheden voor miljarden mensen. Maar dat is wat we krijgen: de OESO en het IEA melden dat de overheidssubsidies voor fossiele brandstoffen wereldwijd in 2021 bijna zijn verdubbeld naar 697 miljard dollar.
Als we betrouwbare, schone en betaalbare energie voor iedereen willen, bestaat de snelste en meest doeltreffende oplossing uit meer investeringen in hernieuwbare energiebronnen, energie-efficiëntie en geïntegreerde elektriciteitsnetten. Elektriciteit uit zon en wind is nu goedkoper dan elektriciteit uit gas, en de prijzen ondergaan geen gevaarlijke schommelingen. In het Verenigd Koninkrijk, waar opeenvolgende regeringen hebben nagelaten het voortouw te nemen bij de opbouw van capaciteit voor hernieuwbare energie, nemen huiseigenaren het op zich om zonnepanelen te installeren, omdat ze weten dat de investering zichzelf terugbetaalt in lagere energierekeningen.
Hernieuwbare energie is ook een snellere en goedkopere manier om de toegang tot energie op het Afrikaanse platteland uit te breiden. Omdat ze dichter bij de plaats van verbruik kunnen worden geplaatst, zijn hernieuwbare energiebronnen economisch levensvatbaarder gebleken dan de aanleg van transmissielijnen vanuit gecentraliseerde elektriciteitscentrales die op gas werken.
De overheden van de ontwikkelde landen kunnen hun eigen bijdrage leveren aan de noodzakelijke systeemverandering. Maar zij moeten ook meer doen om de energietransitie in het Mondiale Zuiden te helpen financieren. Het Internationale Agentschap voor Hernieuwbare Energie schat dat Afrika jaarlijks zeventig miljard dollar zal moeten investeren om iedereen toegang te geven tot schone energie. Meer in het algemeen zal er op grote schaal moeten worden geïnvesteerd in de aanbodketens voor zonne-energie om de afhankelijkheid van veel landen van China te verminderen, dat een andere belangrijke bron van economisch risico is geworden, met onderbrekingen in de aanvoer die prijsstijgingen in de hand werken.
In de aanloop naar COP26 van vorig jaar november was het mondiale tekort aan klimaatfinanciering een heet hangijzer. Maar de belofte van de rijke wereld uit 2009 om de ontwikkelingslanden tegen 2020 minstens honderd miljard dollar per jaar aan klimaatfinanciering te zullen verstrekken, wordt nog steeds niet nagekomen. Zonder een aanzienlijke verhoging van zowel de publieke als de particuliere financiering door de geavanceerde economieën zal er wereldwijd geen transitie naar een beter energiesysteem plaatsvinden. Aangezien deze investeringen iedereen ten goede zullen komen, moeten het Mondiale Noorden, de ontwikkelingsbanken en particuliere instellingen tijdens COP27 de handen uit de mouwen steken.
De energiecrisis en de kosten van levensonderhoud treffen mensen overal – van het noorden van Engeland en het noorden van Oeganda tot Florida en Pakistan, dat nog steeds lijdt onder de rampzalige overstromingen van deze zomer. Op termijn zullen investeringen in veerkracht en schone energie zichzelf terugbetalen, in tegenstelling tot investeringen die winsten doorsluizen naar een paar multinationals en schurkenstaten die oorlog voeren.
Als we dit moment niet aangrijpen, zullen democratische stagnatie, toenemende ongelijkheid, sociale onrust en andere structurele en systematische problemen waarschijnlijk nog erger worden. Als we vandaag de juiste beslissingen nemen, kunnen we de voorwaarden scheppen voor een stabielere, gelijkwaardiger en welvarender toekomst.
Vertaling: Menno Grootveld
SHARM EL-SHEIKH – Gewone mensen in de hele wereld lijden onder twee enorme, elkaar overlappende problemen: de stijgende kosten voor levensonderhoud en de gevolgen van een snel opwarmend klimaat. In de Hoorn van Afrika dreigen 22 miljoen mensen te verhongeren als gevolg van het mislukken van vier opeenvolgende regenseizoenen en de wereldwijd sterk oplopende graanprijzen.
Door de hoge brandstofprijzen, nog verergerd door de Russische inval in Oekraïne, staan gemeenschappen en bedrijven in heel Afrika aan de rand van de afgrond. En in Europa staat een zomer van recordhitte op het punt plaats te maken voor een verlammende winter, nu de hoge gasprijzen de energieprijzen voor iedereen opdrijven. Hoewel we ervoor moeten waken mondiale problemen, die zich in verschillende regioʼs telkens weer anders manifesteren, te simplificeren, is het onmogelijk de hoofdoorzaak van de huidige voedsel-, energie- en levenskostencrises te negeren: ons van fossiele brandstoffen afhankelijke energiesysteem is kapot.
Jarenlang heeft de fossiele-brandstofindustrie beweerd dat haar producten een snelle weg bieden naar goedkope energie en economische ontwikkeling. Deze bewering is echter keer op keer onjuist gebleken. Decennia van ontwikkeling van fossiele brandstoffen hebben de zeshonderd miljoen mensen (een cijfer dat blijft stijgen) in Afrika bezuiden de Sahara die nog steeds geen toegang hebben tot energie, geen dienst bewezen.
De prijzen van fossiele brandstoffen zijn van nature volatiel, en het zijn de kwetsbare gemeenschappen die het meest te lijden hebben onder de wilde schommelingen op de mondiale koolwaterstofmarkten. In het Verenigd Koninkrijk heeft de piek in de gasprijzen van dit jaar geleid tot een stijging van de verwachte energierekening voor huishoudens met tachtig procent. De komende maanden zullen veel gezinnen met lagere inkomens moeten kiezen tussen verwarming en eten. Ondertussen hebben BP, Chevron, ExxonMobil, Total en Shell alleen al in het tweede kwartaal van dit jaar een winst van 59 miljard dollar binnengeharkt.
Erger nog, de pijn die velen dit jaar al voelen verbleekt bij wat ons te wachten staat als we doorgaan met het verbranden van fossiele brandstoffen. Eerder dit jaar waarschuwde de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering dat als we catastrofale opwarmingsscenarioʼs willen vermijden, we geen nieuwe infrastructuur voor fossiele brandstoffen mogen bouwen en de fossiele brandstoffen die we nu al gebruiken, snel moeten afbouwen. Evenzo verklaarde het hoofd van het Internationale Energieagentschap (IEA) in 2021: ʻAls het de regeringen ernst is met de klimaatcrisis, mogen er vanaf nu – vanaf dit jaar – geen nieuwe investeringen in olie, gas en kolen meer worden gedaan.ʼ
Het zou waanzin zijn te denken dat de huidige samenloop van mondiale crises kan worden opgelost met onze huidige energiesystemen. Meer investeringen in infrastructuur en exploratie van fossiele brandstoffen zullen leiden tot meer pijn en onzekerheid voor huishoudens, grotere concentraties van winsten en rijkdom, en onleefbare klimaatomstandigheden voor miljarden mensen. Maar dat is wat we krijgen: de OESO en het IEA melden dat de overheidssubsidies voor fossiele brandstoffen wereldwijd in 2021 bijna zijn verdubbeld naar 697 miljard dollar.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
Als we betrouwbare, schone en betaalbare energie voor iedereen willen, bestaat de snelste en meest doeltreffende oplossing uit meer investeringen in hernieuwbare energiebronnen, energie-efficiëntie en geïntegreerde elektriciteitsnetten. Elektriciteit uit zon en wind is nu goedkoper dan elektriciteit uit gas, en de prijzen ondergaan geen gevaarlijke schommelingen. In het Verenigd Koninkrijk, waar opeenvolgende regeringen hebben nagelaten het voortouw te nemen bij de opbouw van capaciteit voor hernieuwbare energie, nemen huiseigenaren het op zich om zonnepanelen te installeren, omdat ze weten dat de investering zichzelf terugbetaalt in lagere energierekeningen.
Hernieuwbare energie is ook een snellere en goedkopere manier om de toegang tot energie op het Afrikaanse platteland uit te breiden. Omdat ze dichter bij de plaats van verbruik kunnen worden geplaatst, zijn hernieuwbare energiebronnen economisch levensvatbaarder gebleken dan de aanleg van transmissielijnen vanuit gecentraliseerde elektriciteitscentrales die op gas werken.
De overheden van de ontwikkelde landen kunnen hun eigen bijdrage leveren aan de noodzakelijke systeemverandering. Maar zij moeten ook meer doen om de energietransitie in het Mondiale Zuiden te helpen financieren. Het Internationale Agentschap voor Hernieuwbare Energie schat dat Afrika jaarlijks zeventig miljard dollar zal moeten investeren om iedereen toegang te geven tot schone energie. Meer in het algemeen zal er op grote schaal moeten worden geïnvesteerd in de aanbodketens voor zonne-energie om de afhankelijkheid van veel landen van China te verminderen, dat een andere belangrijke bron van economisch risico is geworden, met onderbrekingen in de aanvoer die prijsstijgingen in de hand werken.
In de aanloop naar COP26 van vorig jaar november was het mondiale tekort aan klimaatfinanciering een heet hangijzer. Maar de belofte van de rijke wereld uit 2009 om de ontwikkelingslanden tegen 2020 minstens honderd miljard dollar per jaar aan klimaatfinanciering te zullen verstrekken, wordt nog steeds niet nagekomen. Zonder een aanzienlijke verhoging van zowel de publieke als de particuliere financiering door de geavanceerde economieën zal er wereldwijd geen transitie naar een beter energiesysteem plaatsvinden. Aangezien deze investeringen iedereen ten goede zullen komen, moeten het Mondiale Noorden, de ontwikkelingsbanken en particuliere instellingen tijdens COP27 de handen uit de mouwen steken.
De energiecrisis en de kosten van levensonderhoud treffen mensen overal – van het noorden van Engeland en het noorden van Oeganda tot Florida en Pakistan, dat nog steeds lijdt onder de rampzalige overstromingen van deze zomer. Op termijn zullen investeringen in veerkracht en schone energie zichzelf terugbetalen, in tegenstelling tot investeringen die winsten doorsluizen naar een paar multinationals en schurkenstaten die oorlog voeren.
Als we dit moment niet aangrijpen, zullen democratische stagnatie, toenemende ongelijkheid, sociale onrust en andere structurele en systematische problemen waarschijnlijk nog erger worden. Als we vandaag de juiste beslissingen nemen, kunnen we de voorwaarden scheppen voor een stabielere, gelijkwaardiger en welvarender toekomst.
Vertaling: Menno Grootveld