NEW YORK – De klimaatcrisis en de financiële crisis van 2008 zijn twee kanten van dezelfde medaille. Ze zijn beiden voortgekomen uit dezelfde giftige eigenschap van het overheersende economische model van de wereld: het trekken van een wissel op de toekomst. Het beschermen van de mensheid tegen zowel ecologische als financiële rampspoed vergt een geheel nieuwe conceptie van groei – een die de dag van morgen niet offert op het altaar van vandaag.
In zekere zin kunnen beide crises herleid worden op dezelfde gebeurtenis: de creatie van een nieuwe internationale orde na de Tweede Wereldoorlog. De instellingen van Bretton Woods die ten grondslag lagen aan die orde – de Wereldbank en het Internationale Monetaire Fonds – moedigden een snelle mondialisering aan, gekenmerkt door een scherpe stijging van de grondstoffenexporten vanuit het mondiale Zuiden naar het mondiale Noorden. De wederopleving van het neoliberale economische beleid – inclusief de verwijdering van handelsbarrières, uitvoerige deregulering en de eliminatie van kapitaalcontroles – eind jaren zeventig versnelde dit proces.
Hoewel dit systeem heeft geleid tot ongekende economische groei en ontwikkeling, had het ernstige negatieve trekjes. De financiële innovaties gingen sneller dan – of ontsnapten eenvoudigweg aan – de regulering, waardoor de financiële sector in staat werd gesteld zijn invloed over de economie uit te breiden, grote hoeveelheden risico op zich te laden en enorme beloningen te oogsten. Dit heeft uiteindelijk geleid tot de crisis van 2008, die het mondiale financiële systeem op de drempel van de ineenstorting bracht. Nu het systeem weinig betekenisvolle veranderingen heeft ondergaan, zijn de acute systeemrisico's tot op de dag van vandaag blijven bestaan.
Op het ecologische front heeft de ongeremde winning van hulpbronnen de ecosystemen van ontwikkelingslanden verwoest en de snel toenemende consumptie in de ontwikkelde wereld gestimuleerd – vooral van energie. Vandaag de dag consumeren de geavanceerde economieën, ondanks het feit dat ze slechts ongeveer 18% van de wereldbevolking vertegenwoordigen, ongeveer 70% van de energie in de wereld, waarvan het grootste deel (87%) afkomstig is van fossiele brandstoffen.
De kloof tussen Noord en Zuid is dus onlosmakelijk verbonden met de uitstoot van koolstofdioxide. En in feite heeft die kloof in iedere onderhandelingsronde van de Verenigde Naties over het klimaat een rol gespeeld, waarbij de landen die het meest hebben bijgedragen aan de klimaatverandering – te beginnen met de Verenigde Staten – effectieve actie dikwijls blokkeren.
De weerstand kent zoals gewoonlijk één enkele grondslag: die van de huidige economische welvaart. Derhalve is de enige realistische oplossing voor de klimaatcrisis het snel en kosteneffectief vervangen van op fossiele brandstoffen gebaseerde energie door duurzame brandstoffen, zodat dat de groeimotoren niet stilvallen. Gelukkig weten we al dat dit mogelijk is. De sleutel is de mondiale koolstofdioxide-markt.
Het Kyoto Protocol uit 1997 trachtte een systeem te gebruiken van verhandelbare quota's om een prijs vast te stellen voor CO2-emissies. Hoewel diverse landen uiteindelijk hebben geweigerd zich bij het protocol aan te sluiten – de VS hebben het wel getekend, maar niet geratificeerd – heeft de koolstofmarkt die erdoor werd gecreëerd (ontworpen door één van ons, Chichilnisky) geholpen om schone energie winstgevender en vuile energie minder winstgevend te maken.
Ook al is het Kyoto Protocol onderuit gegaan, de wereld heeft op dit werk voortgebouwd en een paar van de grootste economieën op aarde – China, de Europese Unie en diverse Amerikaanse staten, waaronder Californië – gebruiken nu programma's voor de handel in emissies. De waarde van de mondiale markten voor CO2-certificaten is vorig jaar met 250% gestegen, en overtreft nu de $178 mrd op jaarbasis.
Een mondiale koolstofmarkt die nieuw leven is ingeblazen zou helpen de Gordiaanse knoop van economische groei en ecologische achteruitgang te ontwarren. Bovendien zou het vrijwel niets kosten om zo'n markt te creëren en te laten draaien. Een plan dat marktgeoriënteerde efficiency biedt zou de ontwikkelde economieën aanspreken, terwijl de ontwikkelingslanden het zouden steunen omdat de verplichte emissiebeperkingen alleen zouden gelden voor hoge- en middeninkomenslanden, zoals het geval was bij het Kyoto Protocol.
Het potentieel van een mondiale koolstofmarkt blijft groeien. Vorig jaar meldden de US National Academies of Science, Engineering, and Medicine en het Intergovernmental Panel on Climate Change dat “negatieve emissietechnologieën” die CO2 uit de lucht halen en opslaan veilig kunnen worden opgeschaald om een aanzienlijk deel van de totale uitstoot op te vangen en op te bergen. Dit proces zou zó kosteneffectief zijn dat de opgeslagen CO2 met winst zou kunnen worden verkocht op de koolstofmarkt.
Uiteraard is de CO2-uitstoot lang niet de enige factor die bijdraagt aan de klimaatcrisis. Maar andere soorten groene markten kunnen ook worden gecreëerd. Zelfs vóór het Kyoto Protocol had de Chicago Board of Trade al een particuliere markt gelanceerd voor het recht om zwaveldioxide uit te stoten. De VN overwegen nu soortgelijke markten te gebruiken voor de bescherming van de biodiversiteit en waterscheidingen.
Door actoren in staat te stellen om rechten te kopen en te verkopen om de mondiale commons te gebruiken kunnen zulke groene markten op natuurlijke wijze efficiency en rechtvaardigheid verenigen. En toch hindert de aanhoudende kloof tussen Noord en Zuid – en vooral de kloof tussen de VS en China – ons vermogen om hun potentieel te benutten. We hebben de middelen om de klimaatverandering tot staan te brengen en zelfs te doen keren. Het is tijd om samen te komen en ze te gebruiken.
Vertaling: Menno Grootveld
NEW YORK – De klimaatcrisis en de financiële crisis van 2008 zijn twee kanten van dezelfde medaille. Ze zijn beiden voortgekomen uit dezelfde giftige eigenschap van het overheersende economische model van de wereld: het trekken van een wissel op de toekomst. Het beschermen van de mensheid tegen zowel ecologische als financiële rampspoed vergt een geheel nieuwe conceptie van groei – een die de dag van morgen niet offert op het altaar van vandaag.
In zekere zin kunnen beide crises herleid worden op dezelfde gebeurtenis: de creatie van een nieuwe internationale orde na de Tweede Wereldoorlog. De instellingen van Bretton Woods die ten grondslag lagen aan die orde – de Wereldbank en het Internationale Monetaire Fonds – moedigden een snelle mondialisering aan, gekenmerkt door een scherpe stijging van de grondstoffenexporten vanuit het mondiale Zuiden naar het mondiale Noorden. De wederopleving van het neoliberale economische beleid – inclusief de verwijdering van handelsbarrières, uitvoerige deregulering en de eliminatie van kapitaalcontroles – eind jaren zeventig versnelde dit proces.
Hoewel dit systeem heeft geleid tot ongekende economische groei en ontwikkeling, had het ernstige negatieve trekjes. De financiële innovaties gingen sneller dan – of ontsnapten eenvoudigweg aan – de regulering, waardoor de financiële sector in staat werd gesteld zijn invloed over de economie uit te breiden, grote hoeveelheden risico op zich te laden en enorme beloningen te oogsten. Dit heeft uiteindelijk geleid tot de crisis van 2008, die het mondiale financiële systeem op de drempel van de ineenstorting bracht. Nu het systeem weinig betekenisvolle veranderingen heeft ondergaan, zijn de acute systeemrisico's tot op de dag van vandaag blijven bestaan.
Op het ecologische front heeft de ongeremde winning van hulpbronnen de ecosystemen van ontwikkelingslanden verwoest en de snel toenemende consumptie in de ontwikkelde wereld gestimuleerd – vooral van energie. Vandaag de dag consumeren de geavanceerde economieën, ondanks het feit dat ze slechts ongeveer 18% van de wereldbevolking vertegenwoordigen, ongeveer 70% van de energie in de wereld, waarvan het grootste deel (87%) afkomstig is van fossiele brandstoffen.
De kloof tussen Noord en Zuid is dus onlosmakelijk verbonden met de uitstoot van koolstofdioxide. En in feite heeft die kloof in iedere onderhandelingsronde van de Verenigde Naties over het klimaat een rol gespeeld, waarbij de landen die het meest hebben bijgedragen aan de klimaatverandering – te beginnen met de Verenigde Staten – effectieve actie dikwijls blokkeren.
De weerstand kent zoals gewoonlijk één enkele grondslag: die van de huidige economische welvaart. Derhalve is de enige realistische oplossing voor de klimaatcrisis het snel en kosteneffectief vervangen van op fossiele brandstoffen gebaseerde energie door duurzame brandstoffen, zodat dat de groeimotoren niet stilvallen. Gelukkig weten we al dat dit mogelijk is. De sleutel is de mondiale koolstofdioxide-markt.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
Het Kyoto Protocol uit 1997 trachtte een systeem te gebruiken van verhandelbare quota's om een prijs vast te stellen voor CO2-emissies. Hoewel diverse landen uiteindelijk hebben geweigerd zich bij het protocol aan te sluiten – de VS hebben het wel getekend, maar niet geratificeerd – heeft de koolstofmarkt die erdoor werd gecreëerd (ontworpen door één van ons, Chichilnisky) geholpen om schone energie winstgevender en vuile energie minder winstgevend te maken.
Ook al is het Kyoto Protocol onderuit gegaan, de wereld heeft op dit werk voortgebouwd en een paar van de grootste economieën op aarde – China, de Europese Unie en diverse Amerikaanse staten, waaronder Californië – gebruiken nu programma's voor de handel in emissies. De waarde van de mondiale markten voor CO2-certificaten is vorig jaar met 250% gestegen, en overtreft nu de $178 mrd op jaarbasis.
Een mondiale koolstofmarkt die nieuw leven is ingeblazen zou helpen de Gordiaanse knoop van economische groei en ecologische achteruitgang te ontwarren. Bovendien zou het vrijwel niets kosten om zo'n markt te creëren en te laten draaien. Een plan dat marktgeoriënteerde efficiency biedt zou de ontwikkelde economieën aanspreken, terwijl de ontwikkelingslanden het zouden steunen omdat de verplichte emissiebeperkingen alleen zouden gelden voor hoge- en middeninkomenslanden, zoals het geval was bij het Kyoto Protocol.
Het potentieel van een mondiale koolstofmarkt blijft groeien. Vorig jaar meldden de US National Academies of Science, Engineering, and Medicine en het Intergovernmental Panel on Climate Change dat “negatieve emissietechnologieën” die CO2 uit de lucht halen en opslaan veilig kunnen worden opgeschaald om een aanzienlijk deel van de totale uitstoot op te vangen en op te bergen. Dit proces zou zó kosteneffectief zijn dat de opgeslagen CO2 met winst zou kunnen worden verkocht op de koolstofmarkt.
Uiteraard is de CO2-uitstoot lang niet de enige factor die bijdraagt aan de klimaatcrisis. Maar andere soorten groene markten kunnen ook worden gecreëerd. Zelfs vóór het Kyoto Protocol had de Chicago Board of Trade al een particuliere markt gelanceerd voor het recht om zwaveldioxide uit te stoten. De VN overwegen nu soortgelijke markten te gebruiken voor de bescherming van de biodiversiteit en waterscheidingen.
Door actoren in staat te stellen om rechten te kopen en te verkopen om de mondiale commons te gebruiken kunnen zulke groene markten op natuurlijke wijze efficiency en rechtvaardigheid verenigen. En toch hindert de aanhoudende kloof tussen Noord en Zuid – en vooral de kloof tussen de VS en China – ons vermogen om hun potentieel te benutten. We hebben de middelen om de klimaatverandering tot staan te brengen en zelfs te doen keren. Het is tijd om samen te komen en ze te gebruiken.
Vertaling: Menno Grootveld