LONDEN/JOHANNESBURG – Tijdens de meest recente United Nations Environment Assembly (UNEA), die werd gehouden in Nairobi, namen Afrikaanse landen een krachtig standpunt in tegen potentiële nieuwe technologieën die, als ze ontwikkeld zouden worden, een toch al ontwricht klimaat in chaos zouden kunnen storten.
De leiders van het continent hielpen, met de steun van andere ontwikkelingslanden, een resolutie te verwerpen die opriep tot meer onderzoek naar de voordelen en risico’s van modificatie van de zonnestraling (SRM). SRM, ook bekend als ‘solar geo-engineering,’ is het controversiële idee dat het opzettelijk ingrijpen in de atmosfeer om een deel van de zonnestralen terug de ruimte in te reflecteren, kan helpen een opwarmende planeet af te koelen. In plaats daarvan steunden deze beleidsmakers de International Non-Use Agreement on Solar Geoengineering en benadrukten ze de noodzaak van effectieve en rechtvaardige klimaatoplossingen.
Geo-engineering omvat een reeks speculatieve technologieën, waarvan SRM er slechts één is, bedoeld om de gevolgen, niet de hoofdoorzaken, van de klimaatverandering aan te pakken. Er zijn veel technieken voor solar geo-engineering voorgesteld, maar de meest overwogen is injectie van stratosferische aërosolen, waarbij vloten hoogvliegende vliegtuigen continu grote hoeveelheden zwaveldioxide in de stratosfeer sproeien om de tijdelijke afkoelingseffecten van vulkaanuitbarstingen na te bootsen.
In werkelijkheid zouden dergelijke maatregelen een toch al ernstig ontwricht klimaat waarschijnlijk verder destabiliseren. Bedenk dat vulkaanuitbarstingen in het verleden extreme weersomstandigheden en hongersnoden hebben veroorzaakt. Bovendien geven klimaatmodellen al lange tijd aan dat injectie van stratosferische aërosolen de Indiase moessons zou kunnen veranderen, en meer frequente en aanhoudende droogtes zou kunnen veroorzaken in de onstabiele Sahel-regio. Volgens de Mensenrechtenraad van de VN zou solar geo-engineering ‘het genot van mensenrechten voor miljoenen en misschien wel miljarden mensen ernstig in gevaar kunnen brengen.’
Sommige voorstanders van SRM beweren dat als het sproeien van sulfaataërosolen in de stratosfeer niet het gewenste resultaat oplevert, het altijd mogelijk is om te stoppen. Maar dat zou gevaarlijk kunnen zijn: het maskerende effect van de geïnjecteerde deeltjes zou verdwijnen, waardoor de temperaturen snel zouden kunnen stijgen. Deze zogenaamde ‘termination shock’ zou een nachtmerriescenario zijn.
Afrikanen zien hoe hun continent wordt gebruikt als proeftuin voor deze gevaarlijke technologieën. Afrika is het continent dat het meest kwetsbaar is voor klimaatverandering, zo luidt het argument, en zou dus het meest kunnen profiteren van geo-engineering. In feite hebben de Afrikanen echter het meest te verliezen bij mislukte geo-engineeringtechnologieën.
Bovendien kunnen meningsverschillen over het gebruik van SRM geopolitieke conflicten verergeren en zelfs oorlogen uitlokken. En aangezien geo-engineeringtechnologieën grotendeels worden gepromoot door belangengroepen en instellingen in de VS die worden gefinancierd door technomiljardairs, hebben Afrikaanse landen goede redenen om te vrezen dat ze weinig tot niets te zeggen zullen hebben over beslissingen over de toepassing ervan.
Naast zorgen over de veiligheid en rechtvaardigheid roept geo-engineering ook ernstige ethische vragen op. SRM en andere verwante technologieën zijn aantrekkelijk voor diegenen die de noodzaak van snelle, transformatieve maatschappelijke veranderingen om de opwarming van de aarde te beperken afwijzen. Zelfs het in overweging nemen van deze fantasie kan al een gevaarlijke afleidingsmanoeuvre worden, vooral omdat het aan kracht wint als vertragingstactiek voor de fossiele brandstofindustrie.
Daarom hebben de Afrikaanse landen – samen met Mexico, Colombia, Fiji en Vanuatu – zich krachtig verzet tegen de Zwitserse resolutie over solar geo-engineering bij de UNEA, met het argument dat onderzoek de catastrofale risico’s ervan al heeft aangetoond. Ze pleitten ervoor dat de UNEA een voorzorgsbenadering voor deze speculatieve technologieën bevestigt en de oproep van de African Ministerial Conference on the Environment voor een niet-gebruiksovereenkomst erkent – een baanbrekend besluit dat in augustus 2023 werd genomen. Maar de Verenigde Staten, Saoedi-Arabië en Japan waren hier tegen. Gezien het gebrek aan consensus zag Zwitserland zich genoodzaakt zijn resolutie in te trekken.
De onderhandelingen onderstreepten het belang van de oproep voor de International Non-Use Agreement on Solar Geoengineering, een initiatief dat door ruim vijfhonderd wetenschappers werd onderschreven en door bijna tweeduizend maatschappelijke groeperingen werd gesteund. De overeenkomst concludeert dat, omdat solar geo-engineering onaanvaardbare risico’s met zich meebrengt en inherent onbestuurbaar is, landen experimenten, patenten, overheidsfinanciering of de toepassing van de technologie in de open lucht moeten afwijzen.
De internationale gemeenschap moet een strikt verbod op solar geo-engineering invoeren, zoals ze ook heeft gedaan voor het klonen van mensen en voor chemische wapens, en ze moet dit doen voordat de technologie op de markt wordt gebracht. Ruim tien jaar geleden stemden regeringen al in met een feitelijk moratorium op geo-engineering in het kader van de Convention on Biological Diversity. De Non-Use Agreement zou dit verbod verder versterken.
Maar het is niet genoeg om weerstand te bieden aan gevaarlijke afleidingen zoals SRM. Het aanpakken van de klimaatcrisis vergt een vlijmscherpe focus op echte oplossingen en Zuid-Zuid-samenwerking. Twee van ons, als lid van de Independent Expert Group on Just Transition and Development, hebben onlangs uiteengezet hoe de Afrikaanse landen een effectieve klimaat- en ontwikkelingsagenda kunnen nastreven – en hoe inspanningen zoals het Least Developed Countries Renewable Energy and Energy Efficiency Initiative dit kunnen ondersteunen. Ook het voorgestelde Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty, een bindend plan om olie, gas en kolen snel en eerlijk uit te bannen, wint aan kracht. We verwachten en verwelkomen een golf van landen die zich bij Colombia, Fiji en Vanuatu zullen aansluiten en zich tegelijkertijd sterk zullen maken voor de International Non-Use Agreement on Solar Geoengineering en het Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty.
Susana Muhamad, de Colombiaanse minister van Milieu, verwoordde het bondig in haar krachtige slotverklaring tijdens de UNEA: ‘Vervuiling is niet de oplossing voor vervuiling.’ De Afrikaanse leiders hebben gewaarschuwd dat de wereld zich niet moet laten misleiden en zich niet op een glibberig pad naar catastrofale geo-engineering mag laten voeren. Het is tijd dat de internationale gemeenschap luistert.
Vertaling: Menno Grootveld
LONDEN/JOHANNESBURG – Tijdens de meest recente United Nations Environment Assembly (UNEA), die werd gehouden in Nairobi, namen Afrikaanse landen een krachtig standpunt in tegen potentiële nieuwe technologieën die, als ze ontwikkeld zouden worden, een toch al ontwricht klimaat in chaos zouden kunnen storten.
De leiders van het continent hielpen, met de steun van andere ontwikkelingslanden, een resolutie te verwerpen die opriep tot meer onderzoek naar de voordelen en risico’s van modificatie van de zonnestraling (SRM). SRM, ook bekend als ‘solar geo-engineering,’ is het controversiële idee dat het opzettelijk ingrijpen in de atmosfeer om een deel van de zonnestralen terug de ruimte in te reflecteren, kan helpen een opwarmende planeet af te koelen. In plaats daarvan steunden deze beleidsmakers de International Non-Use Agreement on Solar Geoengineering en benadrukten ze de noodzaak van effectieve en rechtvaardige klimaatoplossingen.
Geo-engineering omvat een reeks speculatieve technologieën, waarvan SRM er slechts één is, bedoeld om de gevolgen, niet de hoofdoorzaken, van de klimaatverandering aan te pakken. Er zijn veel technieken voor solar geo-engineering voorgesteld, maar de meest overwogen is injectie van stratosferische aërosolen, waarbij vloten hoogvliegende vliegtuigen continu grote hoeveelheden zwaveldioxide in de stratosfeer sproeien om de tijdelijke afkoelingseffecten van vulkaanuitbarstingen na te bootsen.
In werkelijkheid zouden dergelijke maatregelen een toch al ernstig ontwricht klimaat waarschijnlijk verder destabiliseren. Bedenk dat vulkaanuitbarstingen in het verleden extreme weersomstandigheden en hongersnoden hebben veroorzaakt. Bovendien geven klimaatmodellen al lange tijd aan dat injectie van stratosferische aërosolen de Indiase moessons zou kunnen veranderen, en meer frequente en aanhoudende droogtes zou kunnen veroorzaken in de onstabiele Sahel-regio. Volgens de Mensenrechtenraad van de VN zou solar geo-engineering ‘het genot van mensenrechten voor miljoenen en misschien wel miljarden mensen ernstig in gevaar kunnen brengen.’
Sommige voorstanders van SRM beweren dat als het sproeien van sulfaataërosolen in de stratosfeer niet het gewenste resultaat oplevert, het altijd mogelijk is om te stoppen. Maar dat zou gevaarlijk kunnen zijn: het maskerende effect van de geïnjecteerde deeltjes zou verdwijnen, waardoor de temperaturen snel zouden kunnen stijgen. Deze zogenaamde ‘termination shock’ zou een nachtmerriescenario zijn.
Afrikanen zien hoe hun continent wordt gebruikt als proeftuin voor deze gevaarlijke technologieën. Afrika is het continent dat het meest kwetsbaar is voor klimaatverandering, zo luidt het argument, en zou dus het meest kunnen profiteren van geo-engineering. In feite hebben de Afrikanen echter het meest te verliezen bij mislukte geo-engineeringtechnologieën.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
Bovendien kunnen meningsverschillen over het gebruik van SRM geopolitieke conflicten verergeren en zelfs oorlogen uitlokken. En aangezien geo-engineeringtechnologieën grotendeels worden gepromoot door belangengroepen en instellingen in de VS die worden gefinancierd door technomiljardairs, hebben Afrikaanse landen goede redenen om te vrezen dat ze weinig tot niets te zeggen zullen hebben over beslissingen over de toepassing ervan.
Naast zorgen over de veiligheid en rechtvaardigheid roept geo-engineering ook ernstige ethische vragen op. SRM en andere verwante technologieën zijn aantrekkelijk voor diegenen die de noodzaak van snelle, transformatieve maatschappelijke veranderingen om de opwarming van de aarde te beperken afwijzen. Zelfs het in overweging nemen van deze fantasie kan al een gevaarlijke afleidingsmanoeuvre worden, vooral omdat het aan kracht wint als vertragingstactiek voor de fossiele brandstofindustrie.
Daarom hebben de Afrikaanse landen – samen met Mexico, Colombia, Fiji en Vanuatu – zich krachtig verzet tegen de Zwitserse resolutie over solar geo-engineering bij de UNEA, met het argument dat onderzoek de catastrofale risico’s ervan al heeft aangetoond. Ze pleitten ervoor dat de UNEA een voorzorgsbenadering voor deze speculatieve technologieën bevestigt en de oproep van de African Ministerial Conference on the Environment voor een niet-gebruiksovereenkomst erkent – een baanbrekend besluit dat in augustus 2023 werd genomen. Maar de Verenigde Staten, Saoedi-Arabië en Japan waren hier tegen. Gezien het gebrek aan consensus zag Zwitserland zich genoodzaakt zijn resolutie in te trekken.
De onderhandelingen onderstreepten het belang van de oproep voor de International Non-Use Agreement on Solar Geoengineering, een initiatief dat door ruim vijfhonderd wetenschappers werd onderschreven en door bijna tweeduizend maatschappelijke groeperingen werd gesteund. De overeenkomst concludeert dat, omdat solar geo-engineering onaanvaardbare risico’s met zich meebrengt en inherent onbestuurbaar is, landen experimenten, patenten, overheidsfinanciering of de toepassing van de technologie in de open lucht moeten afwijzen.
De internationale gemeenschap moet een strikt verbod op solar geo-engineering invoeren, zoals ze ook heeft gedaan voor het klonen van mensen en voor chemische wapens, en ze moet dit doen voordat de technologie op de markt wordt gebracht. Ruim tien jaar geleden stemden regeringen al in met een feitelijk moratorium op geo-engineering in het kader van de Convention on Biological Diversity. De Non-Use Agreement zou dit verbod verder versterken.
Maar het is niet genoeg om weerstand te bieden aan gevaarlijke afleidingen zoals SRM. Het aanpakken van de klimaatcrisis vergt een vlijmscherpe focus op echte oplossingen en Zuid-Zuid-samenwerking. Twee van ons, als lid van de Independent Expert Group on Just Transition and Development, hebben onlangs uiteengezet hoe de Afrikaanse landen een effectieve klimaat- en ontwikkelingsagenda kunnen nastreven – en hoe inspanningen zoals het Least Developed Countries Renewable Energy and Energy Efficiency Initiative dit kunnen ondersteunen. Ook het voorgestelde Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty, een bindend plan om olie, gas en kolen snel en eerlijk uit te bannen, wint aan kracht. We verwachten en verwelkomen een golf van landen die zich bij Colombia, Fiji en Vanuatu zullen aansluiten en zich tegelijkertijd sterk zullen maken voor de International Non-Use Agreement on Solar Geoengineering en het Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty.
Susana Muhamad, de Colombiaanse minister van Milieu, verwoordde het bondig in haar krachtige slotverklaring tijdens de UNEA: ‘Vervuiling is niet de oplossing voor vervuiling.’ De Afrikaanse leiders hebben gewaarschuwd dat de wereld zich niet moet laten misleiden en zich niet op een glibberig pad naar catastrofale geo-engineering mag laten voeren. Het is tijd dat de internationale gemeenschap luistert.
Vertaling: Menno Grootveld