BUENOS AIRES – Zijn de dreigende wisselkoers- en schuldencrises in Argentinië en Turkije plaatselijke gebeurtenissen zonder bredere implicaties? Of zijn ze te beschouwen als vroege waarschuwingssignalen, die duiden op diepere kwetsbaarheden in de opgezwollen mondiale schuldenmarkten en aan de oppervlakte komen nu de Amerikaanse centrale bank (de Federal Reserve, kortweg Fed) de rente blijft normaliseren?
Een rentestijging zou ook in een paar ontwikkelde economieën de stabiliteit op de proef kunnen stellen, vooral in Italië, waar de kiezers, met name in het minder goed ontwikkelde zuiden, met overtuiging hebben gekozen voor een ontwrichtende, populistische regering. Met een economie die tien maal zo groot is als die van Griekenland kan Italië in het geval van een staatsbankroet de eurozone opblazen. De populistische coalitieregering, die nu de macht heeft overgenomen, heeft erop gezinspeeld kwijtschelding te willen van een paar van de minder in het oog springende schulden (die niet zijn opgenomen in de officiële Italiaanse staatsschuld van ruim 130% van het bbp) aan het eurosysteem, via de Europese Centrale Bank.
Het goede nieuws is dat het nog steeds betrekkelijk onwaarschijnlijk is dat zich een grote mondiale schuldencrisis zal voordoen. Zelfs ondanks een recente afzwakking van de Europese economische prestaties blijft het totale beeld van de wereldeconomie sterk, terwijl de meeste regio's in de wereld nog steeds stevig groeien. Hoewel het waar is dat diverse bedrijven in ontwikkelingslanden zorgwekkende hoeveelheden externe, in dollars uitgedrukte schuldenlasten hebben opgebouwd, bulken veel buitenlandse centrale banken van de dollarbezittingen, met name in Azië.
Bovendien heeft het Internationale Monetaire Fonds voldoende middelen om een eerste crisisgolf het hoofd te kunnen bieden, zelfs als daar bijvoorbeeld een land als Brazilië toe zou behoren. De voornaamste zorg is niet dat het IMF er niet in zal slagen genoeg fondsen ter beschikking te stellen, maar dat het dezelfde fout zal maken als in Griekenland, door geen realistische overeenkomst op te leggen aan crediteuren en debiteuren. En wat Italië betreft: de kans is groot dat Europa een manier zal vinden om de nieuwe regering tijdelijk de extra begrotingsruimte te gunnen waar zij op uit is, ook al is het onmogelijk dat eurozone-functionarissen het met hoge schulden kampende Italië zullen toestaan de gemeenschappelijke munt eenvoudigweg te vernietigen.
De belangrijkste reden voor optimisme, ondanks alle politieke ruis, is dat de mondiale langetermijnrente nog steeds bijzonder laag is. Zelfs ondanks het gejammer over de monetaire verkrapping door de Fed keren de voor de inflatie geïndexeerde Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van dertig jaar nog steeds een rente van ongeveer 1% uit – veel lager dan het gemiddelde reële rendement op de langere termijn, dat normaal gesproken dichter bij de 3% ligt. Zolang het onderliggende mondiale rentebeeld zo positief blijft, zal de grote golf van niet gehonoreerde obligatieverplichtingen zich voorlopig nog niet aandienen.
Het is opmerkelijk hoe veel het IMF, 's werelds waakhond als het gaat om schulden en financiële crises, zijn waarschuwingen heeft opgeschroefd. Na jarenlang te hebben gezegd dat de ontwikkelde landen zich niet langer zorgen hoeven te maken over hun uitzonderlijk hoge schuldenlasten – die nu gemiddeld ruim 100% bedragen voor de algemene staatsschulden – is het IMF gaan waarschuwen dat veel landen wellicht geen begrotingsruimte meer zullen hebben als ze binnenkort weer met een recessie worden geconfronteerd. De problemen vloeien niet alleen voort uit de schulden die in de boeken staan, maar ook uit verborgen schulden, die vooral te maken hebben met de gigantisch ondergefinancierde pensioenvoorzienings- en gezondheidszorgprogramma's – impliciete schulden die in veel gevallen veel groter zijn dan de officiële cijfers suggereren.
Don’t go back to school without Project Syndicate! For a limited time, we’re offering PS Digital subscriptions for just $50.
Access every new PS commentary, our suite of subscriber-exclusive content, and the full PS archive.
Subscribe Now
Het overweldigende bewijsmateriaal uit recent onderzoek ondersteunt het gezichtspunt van het IMF. Landen met historisch hoge schuldenlasten vertonen (gemiddeld) aanzienlijk slechtere groeiprestaties als ze worden geconfronteerd met grote schokken, en de langetermijnrelatie tussen hoge publieke schulden en groei is uitgesproken negatief. Dit zegt uiteraard helemaal niets over de economische gevolgen van het actief terugdringen van de staatsschuld, bij het grote publiek bekend onder de term “bezuinigingen.” Tijdens diepe recessies moet de oorlogskas van een land juist worden aangesproken, en niet gevuld.
Toegegeven, er zijn mensen – zowel ter linker- als ter rechterzijde van het politieke spectrum – die vinden dat het “deze keer anders is” voor de ontwikkelde economieën. Nu er (in hun ogen) geen sprake is van een realistische dreiging van een grote oorlog of een financiële crisis in de nabije toekomst, is het dwaas om te veel terughoudendheid te betrachten als het om de staatsschuld of pensioenbeloften gaat. Dit is zelfs voor de Verenigde Staten een gevaarlijke denkwijze, ondanks de ruimere begrotingsmogelijkheden die het land geniet als uitgever van de mondiale reservemunt.
Zware schokken kunnen iedere economie overkomen, en de bronnen ervan zouden wel eens andere kunnen zijn dan verwacht. De risico's die voortvloeien uit cyberaanvallen (in het bijzonder van de kant van staten), pandemieën en zeker financiële crises zijn waarschijnlijk veel groter dan de meeste mensen graag willen toegeven. Het is beslist niet moeilijk je een tijdelijke groeivertraging in China voor te stellen die de mondiale markten in rep en roer brengt. En als het volslagen onverwachte gebeurt, is één ding zeker: regeringen met een goede toegang tot de mondiale kredietmarkten zullen over betere mogelijkheden beschikken om daarop te reageren.
Zelfs als de beste gok is dat iedere mogelijke inzinking van de obligatiemarkten van ontwikkelingslanden in omvang en bereik beperkt zal blijven, zouden de rimpelingen van vandaag een wake-up call moeten zijn, zelfs voor de ontwikkelde economieën. Geen enkel land, hoe rijk ook, mag immers zijn toekomst verpanden aan het vooruitzicht dat het huidige, uiterst gunstige renteklimaat altijd zal blijven bestaan.
Economen die ons verzekeren dat de schuldenlasten van de ontwikkelde economieën volledig “veilig” zijn, klinken griezelig veel als degenen die een generatie geleden de “Grote Matiging” bepleitten – de zogenaamde permanente reductie van de conjuncturele wisselvalligheid. In veel gevallen gaat het om dezelfde mensen. Maar zoals we tien jaar geleden hebben gezien en onvermijdelijk weer zullen zien, bevinden we ons niet aan het “Einde van de Geschiedenis” als het om mondiale schulden- en financiële crises gaat.
What many analysts still see as a temporary bubble, pumped up by artificial and unsustainable monetary stimulus, is maturing into a structural expansion of economic activity, profits, and employment that probably has many more years to run. There are at least four reasons for such optimism.
To have unlimited access to our content including in-depth commentaries, book reviews, exclusive interviews, PS OnPoint and PS The Big Picture, please subscribe
Increasingly severe water shortages represent a human-made crisis that can be resolved through human interventions. The situation demands new thinking about the economics of this critical resource and how to manage it through mission-oriented strategies that span all levels of governance.
call attention to a global problem that demands far more attention from policymakers at all levels.
Although Kamala Harris is largely aligned with Joe Biden on many global and strategic issues, her unique worldview promises a distinct form of leadership on the international stage. Not only would US foreign policy shift under a Harris administration; it could change in highly consequential ways.
considers how the Democratic presidential nominees' views compare to Joe Biden's.
BUENOS AIRES – Zijn de dreigende wisselkoers- en schuldencrises in Argentinië en Turkije plaatselijke gebeurtenissen zonder bredere implicaties? Of zijn ze te beschouwen als vroege waarschuwingssignalen, die duiden op diepere kwetsbaarheden in de opgezwollen mondiale schuldenmarkten en aan de oppervlakte komen nu de Amerikaanse centrale bank (de Federal Reserve, kortweg Fed) de rente blijft normaliseren?
Een rentestijging zou ook in een paar ontwikkelde economieën de stabiliteit op de proef kunnen stellen, vooral in Italië, waar de kiezers, met name in het minder goed ontwikkelde zuiden, met overtuiging hebben gekozen voor een ontwrichtende, populistische regering. Met een economie die tien maal zo groot is als die van Griekenland kan Italië in het geval van een staatsbankroet de eurozone opblazen. De populistische coalitieregering, die nu de macht heeft overgenomen, heeft erop gezinspeeld kwijtschelding te willen van een paar van de minder in het oog springende schulden (die niet zijn opgenomen in de officiële Italiaanse staatsschuld van ruim 130% van het bbp) aan het eurosysteem, via de Europese Centrale Bank.
Het goede nieuws is dat het nog steeds betrekkelijk onwaarschijnlijk is dat zich een grote mondiale schuldencrisis zal voordoen. Zelfs ondanks een recente afzwakking van de Europese economische prestaties blijft het totale beeld van de wereldeconomie sterk, terwijl de meeste regio's in de wereld nog steeds stevig groeien. Hoewel het waar is dat diverse bedrijven in ontwikkelingslanden zorgwekkende hoeveelheden externe, in dollars uitgedrukte schuldenlasten hebben opgebouwd, bulken veel buitenlandse centrale banken van de dollarbezittingen, met name in Azië.
Bovendien heeft het Internationale Monetaire Fonds voldoende middelen om een eerste crisisgolf het hoofd te kunnen bieden, zelfs als daar bijvoorbeeld een land als Brazilië toe zou behoren. De voornaamste zorg is niet dat het IMF er niet in zal slagen genoeg fondsen ter beschikking te stellen, maar dat het dezelfde fout zal maken als in Griekenland, door geen realistische overeenkomst op te leggen aan crediteuren en debiteuren. En wat Italië betreft: de kans is groot dat Europa een manier zal vinden om de nieuwe regering tijdelijk de extra begrotingsruimte te gunnen waar zij op uit is, ook al is het onmogelijk dat eurozone-functionarissen het met hoge schulden kampende Italië zullen toestaan de gemeenschappelijke munt eenvoudigweg te vernietigen.
De belangrijkste reden voor optimisme, ondanks alle politieke ruis, is dat de mondiale langetermijnrente nog steeds bijzonder laag is. Zelfs ondanks het gejammer over de monetaire verkrapping door de Fed keren de voor de inflatie geïndexeerde Amerikaanse staatsobligaties met een looptijd van dertig jaar nog steeds een rente van ongeveer 1% uit – veel lager dan het gemiddelde reële rendement op de langere termijn, dat normaal gesproken dichter bij de 3% ligt. Zolang het onderliggende mondiale rentebeeld zo positief blijft, zal de grote golf van niet gehonoreerde obligatieverplichtingen zich voorlopig nog niet aandienen.
Het is opmerkelijk hoe veel het IMF, 's werelds waakhond als het gaat om schulden en financiële crises, zijn waarschuwingen heeft opgeschroefd. Na jarenlang te hebben gezegd dat de ontwikkelde landen zich niet langer zorgen hoeven te maken over hun uitzonderlijk hoge schuldenlasten – die nu gemiddeld ruim 100% bedragen voor de algemene staatsschulden – is het IMF gaan waarschuwen dat veel landen wellicht geen begrotingsruimte meer zullen hebben als ze binnenkort weer met een recessie worden geconfronteerd. De problemen vloeien niet alleen voort uit de schulden die in de boeken staan, maar ook uit verborgen schulden, die vooral te maken hebben met de gigantisch ondergefinancierde pensioenvoorzienings- en gezondheidszorgprogramma's – impliciete schulden die in veel gevallen veel groter zijn dan de officiële cijfers suggereren.
Don’t go back to school without Project Syndicate! For a limited time, we’re offering PS Digital subscriptions for just $50.
Access every new PS commentary, our suite of subscriber-exclusive content, and the full PS archive.
Subscribe Now
Het overweldigende bewijsmateriaal uit recent onderzoek ondersteunt het gezichtspunt van het IMF. Landen met historisch hoge schuldenlasten vertonen (gemiddeld) aanzienlijk slechtere groeiprestaties als ze worden geconfronteerd met grote schokken, en de langetermijnrelatie tussen hoge publieke schulden en groei is uitgesproken negatief. Dit zegt uiteraard helemaal niets over de economische gevolgen van het actief terugdringen van de staatsschuld, bij het grote publiek bekend onder de term “bezuinigingen.” Tijdens diepe recessies moet de oorlogskas van een land juist worden aangesproken, en niet gevuld.
Toegegeven, er zijn mensen – zowel ter linker- als ter rechterzijde van het politieke spectrum – die vinden dat het “deze keer anders is” voor de ontwikkelde economieën. Nu er (in hun ogen) geen sprake is van een realistische dreiging van een grote oorlog of een financiële crisis in de nabije toekomst, is het dwaas om te veel terughoudendheid te betrachten als het om de staatsschuld of pensioenbeloften gaat. Dit is zelfs voor de Verenigde Staten een gevaarlijke denkwijze, ondanks de ruimere begrotingsmogelijkheden die het land geniet als uitgever van de mondiale reservemunt.
Zware schokken kunnen iedere economie overkomen, en de bronnen ervan zouden wel eens andere kunnen zijn dan verwacht. De risico's die voortvloeien uit cyberaanvallen (in het bijzonder van de kant van staten), pandemieën en zeker financiële crises zijn waarschijnlijk veel groter dan de meeste mensen graag willen toegeven. Het is beslist niet moeilijk je een tijdelijke groeivertraging in China voor te stellen die de mondiale markten in rep en roer brengt. En als het volslagen onverwachte gebeurt, is één ding zeker: regeringen met een goede toegang tot de mondiale kredietmarkten zullen over betere mogelijkheden beschikken om daarop te reageren.
Zelfs als de beste gok is dat iedere mogelijke inzinking van de obligatiemarkten van ontwikkelingslanden in omvang en bereik beperkt zal blijven, zouden de rimpelingen van vandaag een wake-up call moeten zijn, zelfs voor de ontwikkelde economieën. Geen enkel land, hoe rijk ook, mag immers zijn toekomst verpanden aan het vooruitzicht dat het huidige, uiterst gunstige renteklimaat altijd zal blijven bestaan.
Economen die ons verzekeren dat de schuldenlasten van de ontwikkelde economieën volledig “veilig” zijn, klinken griezelig veel als degenen die een generatie geleden de “Grote Matiging” bepleitten – de zogenaamde permanente reductie van de conjuncturele wisselvalligheid. In veel gevallen gaat het om dezelfde mensen. Maar zoals we tien jaar geleden hebben gezien en onvermijdelijk weer zullen zien, bevinden we ons niet aan het “Einde van de Geschiedenis” als het om mondiale schulden- en financiële crises gaat.
Vertaling: Menno Grootveld