CAMBRIDGE – De clandestiene agressie van de Russische president Poetin in Oekraïne duurt voort, net zoals de Westerse sancties tegen zijn land. Maar de economie is niet het enige dat onder vuur ligt: de zachte macht van Rusland wordt kleiner, met mogelijk verwoestende gevolgen.
Een land kan andere landen er op drie manieren toe bewegen om zijn belangen te dienen: dwang, betaling en aantrekking. Dwang heeft Poetin al geprobeerd – en hij kreeg hierdoor te maken met steeds zwaardere sancties. De Duitse bondskanselier Angela Merkel, de belangrijkste Europese gesprekspartner van Poetin, uit haar frustratie over het Russische beleid inzake Oekraïne in steeds hardere bewoordingen. Welke korte termijnwinst de acties van Poetin in de Oekraïne ook op zullen leveren, deze zal op lange termijn meer dan tenietgedaan worden, wanneer Rusland toegang tot de Westerse technologie verliest die het nodig heeft om zijn industrie te moderniseren en om de ontginning van energiebronnen in de arctische regio’s uit te breiden.
Met een haperende Russische economie wordt het voor Poetin steeds moeilijker om zijn tweede machtsmiddel in te zetten: betaling. Zelfs olie en gas, Ruslands meest waardevolle hulpbronnen, kunnen de economie niet redden, zoals de recente overeenkomst van Poetin om China de komende dertig jaar tegen bodemprijzen van gas te voorzien demonstreert.
Dus blijft aantrekking over, een potentere machtsbron dan je misschien zou denken. China heeft bijvoorbeeld geprobeerd om zachte macht aan te wenden om een minder dreigend imago te cultiveren; een imago waarvan het hoopt dat het de coalities die zijn ontstaan om zijn groeiende economische en militaire macht tegenwicht te bieden zal ondermijnen en zelfs ontmoedigen.
De zachte macht van een land komt voort uit drie bronnen: een aansprekende cultuur, politieke waarden die deugdelijk in stand worden gehouden en een buitenlands beleid dat doordesemd is van morele autoriteit. De uitdaging ligt erin om deze hulpmiddelen te combineren met harde macht (b.v. economisch of militair) zodat ze elkaar versterken.
De Verenigde Staten wist deze balans met betrekking tot de invasie van Irak in 2003 niet te vinden. Terwijl de militaire macht van Amerika voldoende was om de troepen van Saddam Hoessein snel te verslaan ging dit in veel landen koste van zijn aantrekkelijkheid. Op gelijke wijze zal het opzetten van een Confucius Instituut in Manilla, om Filipijnen over de Chinese cultuur te leren, kunnen helpen om China’s zachte macht te ontwikkelen, maar zal het effect hiervan ernstig worden beperkt als China tegelijkertijd zijn harde macht gebruikt om de Filipijnen te intimideren in het territoriale dispuut om het Scarborough-rif .
Het probleem van Rusland is dat het al zeer weinig zachte macht heeft om mee te werken. Zoals politiek analist Sergei Karaganov in 2009 opmerkte is het Russische gebrek aan zachte macht juist precies de reden om zich agressief te gedragen – zoals in zijn oorlog met Georgië het jaar daarvoor.
Zeker, Rusland heeft historisch gezien een aanzienlijke zachte macht genoten, met een cultuur die grote bijdragen heeft geleverd aan de kunst, muziek en literatuur. Bovendien was de Sovjet-Unie in de onmiddellijke nasleep van de Tweede Wereldoorlog aantrekkelijk voor veel West-Europeanen, grotendeels door zijn leiderschap in de strijd tegen het fascisme.
Maar de Sovjets verspeelden deze winst in zachte macht door de invasies van Hongarije in 1956 en Tsjecho-Slowakije in 1968. Tegen 1989 was er nog maar weinig van hun zachte macht over. De Berlijnse Muur viel niet onder een spervuur van NAVO-artillerie, maar onder de impact van hamers en bulldozers bediend door mensen die over de Sovjet-ideologie van gedachten veranderd waren.
Poetin maakt nu dezelfde fout als zijn Sovjet-voorgangers. Ondanks zijn verklaring in 2013 dat Rusland zich zou moeten concentreren op het ‘letterlijke gebruik’ van zachte macht, lukte het hem niet te kapitaliseren op de boost aan zachte macht die Rusland werd gegund door gastheer te zijn van de Olympische Winterspelen van 2014 in Sochi.
In plaats daarvan lanceerde Poetin zelfs nog tijdens de Spelen een semi-geheime militaire operatie in Oekraïne die samen met zijn uitspraken over Russisch nationalisme tot ernstige zorgen heeft geleid, vooral in ex-Sovjetlanden. Dit heeft Poetin’s zelfgeformuleerde doel van een door Rusland geleide Euraziatische Unie om met de Europese Unie te concurreren ondermijnd.
Met weinig buitenlanders die naar Russische films kijken en maar één Russische universiteit in de mondiale top-honderd heeft Rusland maar weinig opties om zijn aantrekkingskracht terug te krijgen. Dus heeft Poetin zich tot propaganda gewend.
Afgelopen jaar reorganiseerde Poetin het persbureau RIA Novosti, waarbij 40% van het personeel ontslagen werd, waaronder het relatief onafhankelijke management. De nieuwe leider van het agentschap, Dmitry Kiselyov, kondigde in november de oprichting van Sputnik aan, een door de overheid gesubsidieerd netwerk van nieuwsagentschappen in 34 landen, met 1000 man personeel die radio, sociale media en telexberichten in de lokale taal produceren.
Maar een van de paradoxen van zachte macht is dat propaganda door het gebrek aan geloofwaardigheid vaak contraproductief is. Gedurende de Koude Oorlog lieten open culturele uitwisselingen, zoals het Salzburg Seminar dat jonge mensen in staat stelde om met elkaar om te gaan, zien dat contact tussen bevolkingen van veel grotere invloed is.
Vandaag de dag wordt veel van de zachte macht van Amerika niet door de overheid geproduceerd maar door het maatschappelijk middenveld en zijn universiteiten, stichtingen en popcultuur. De Amerikaanse ongecensureerde burgermaatschappij en de bereidheid ervan om zijn politieke leiders te bekritiseren stelt het land in staat om haar zachte macht te conserveren zelfs als andere landen het niet eens zijn met de acties van haar overheid.
Op dezelfde manier behoudt de BBC in Groot-Brittannië zijn geloofwaardigheid omdat het de overheidshand die haar voedt kan bijten. Toch blijft Poetin zich richten op het indammen van de rol van niet-gouvernementele organisaties en de burgermaatschappij.
Poetin begrijpt dan misschien wel dat harde en zachte macht elkaar versterken, maar hij lijkt niet in staat om dat begrip op beleidsniveau toe te passen. Als resultaat hiervan zal het vermogen van Rusland om anderen, als het ze niet kan dwingen of betalen, aan te trekken verder blijven afnemen.
Vertaling Melle Trap
CAMBRIDGE – De clandestiene agressie van de Russische president Poetin in Oekraïne duurt voort, net zoals de Westerse sancties tegen zijn land. Maar de economie is niet het enige dat onder vuur ligt: de zachte macht van Rusland wordt kleiner, met mogelijk verwoestende gevolgen.
Een land kan andere landen er op drie manieren toe bewegen om zijn belangen te dienen: dwang, betaling en aantrekking. Dwang heeft Poetin al geprobeerd – en hij kreeg hierdoor te maken met steeds zwaardere sancties. De Duitse bondskanselier Angela Merkel, de belangrijkste Europese gesprekspartner van Poetin, uit haar frustratie over het Russische beleid inzake Oekraïne in steeds hardere bewoordingen. Welke korte termijnwinst de acties van Poetin in de Oekraïne ook op zullen leveren, deze zal op lange termijn meer dan tenietgedaan worden, wanneer Rusland toegang tot de Westerse technologie verliest die het nodig heeft om zijn industrie te moderniseren en om de ontginning van energiebronnen in de arctische regio’s uit te breiden.
Met een haperende Russische economie wordt het voor Poetin steeds moeilijker om zijn tweede machtsmiddel in te zetten: betaling. Zelfs olie en gas, Ruslands meest waardevolle hulpbronnen, kunnen de economie niet redden, zoals de recente overeenkomst van Poetin om China de komende dertig jaar tegen bodemprijzen van gas te voorzien demonstreert.
Dus blijft aantrekking over, een potentere machtsbron dan je misschien zou denken. China heeft bijvoorbeeld geprobeerd om zachte macht aan te wenden om een minder dreigend imago te cultiveren; een imago waarvan het hoopt dat het de coalities die zijn ontstaan om zijn groeiende economische en militaire macht tegenwicht te bieden zal ondermijnen en zelfs ontmoedigen.
De zachte macht van een land komt voort uit drie bronnen: een aansprekende cultuur, politieke waarden die deugdelijk in stand worden gehouden en een buitenlands beleid dat doordesemd is van morele autoriteit. De uitdaging ligt erin om deze hulpmiddelen te combineren met harde macht (b.v. economisch of militair) zodat ze elkaar versterken.
De Verenigde Staten wist deze balans met betrekking tot de invasie van Irak in 2003 niet te vinden. Terwijl de militaire macht van Amerika voldoende was om de troepen van Saddam Hoessein snel te verslaan ging dit in veel landen koste van zijn aantrekkelijkheid. Op gelijke wijze zal het opzetten van een Confucius Instituut in Manilla, om Filipijnen over de Chinese cultuur te leren, kunnen helpen om China’s zachte macht te ontwikkelen, maar zal het effect hiervan ernstig worden beperkt als China tegelijkertijd zijn harde macht gebruikt om de Filipijnen te intimideren in het territoriale dispuut om het Scarborough-rif .
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
Het probleem van Rusland is dat het al zeer weinig zachte macht heeft om mee te werken. Zoals politiek analist Sergei Karaganov in 2009 opmerkte is het Russische gebrek aan zachte macht juist precies de reden om zich agressief te gedragen – zoals in zijn oorlog met Georgië het jaar daarvoor.
Zeker, Rusland heeft historisch gezien een aanzienlijke zachte macht genoten, met een cultuur die grote bijdragen heeft geleverd aan de kunst, muziek en literatuur. Bovendien was de Sovjet-Unie in de onmiddellijke nasleep van de Tweede Wereldoorlog aantrekkelijk voor veel West-Europeanen, grotendeels door zijn leiderschap in de strijd tegen het fascisme.
Maar de Sovjets verspeelden deze winst in zachte macht door de invasies van Hongarije in 1956 en Tsjecho-Slowakije in 1968. Tegen 1989 was er nog maar weinig van hun zachte macht over. De Berlijnse Muur viel niet onder een spervuur van NAVO-artillerie, maar onder de impact van hamers en bulldozers bediend door mensen die over de Sovjet-ideologie van gedachten veranderd waren.
Poetin maakt nu dezelfde fout als zijn Sovjet-voorgangers. Ondanks zijn verklaring in 2013 dat Rusland zich zou moeten concentreren op het ‘letterlijke gebruik’ van zachte macht, lukte het hem niet te kapitaliseren op de boost aan zachte macht die Rusland werd gegund door gastheer te zijn van de Olympische Winterspelen van 2014 in Sochi.
In plaats daarvan lanceerde Poetin zelfs nog tijdens de Spelen een semi-geheime militaire operatie in Oekraïne die samen met zijn uitspraken over Russisch nationalisme tot ernstige zorgen heeft geleid, vooral in ex-Sovjetlanden. Dit heeft Poetin’s zelfgeformuleerde doel van een door Rusland geleide Euraziatische Unie om met de Europese Unie te concurreren ondermijnd.
Met weinig buitenlanders die naar Russische films kijken en maar één Russische universiteit in de mondiale top-honderd heeft Rusland maar weinig opties om zijn aantrekkingskracht terug te krijgen. Dus heeft Poetin zich tot propaganda gewend.
Afgelopen jaar reorganiseerde Poetin het persbureau RIA Novosti, waarbij 40% van het personeel ontslagen werd, waaronder het relatief onafhankelijke management. De nieuwe leider van het agentschap, Dmitry Kiselyov, kondigde in november de oprichting van Sputnik aan, een door de overheid gesubsidieerd netwerk van nieuwsagentschappen in 34 landen, met 1000 man personeel die radio, sociale media en telexberichten in de lokale taal produceren.
Maar een van de paradoxen van zachte macht is dat propaganda door het gebrek aan geloofwaardigheid vaak contraproductief is. Gedurende de Koude Oorlog lieten open culturele uitwisselingen, zoals het Salzburg Seminar dat jonge mensen in staat stelde om met elkaar om te gaan, zien dat contact tussen bevolkingen van veel grotere invloed is.
Vandaag de dag wordt veel van de zachte macht van Amerika niet door de overheid geproduceerd maar door het maatschappelijk middenveld en zijn universiteiten, stichtingen en popcultuur. De Amerikaanse ongecensureerde burgermaatschappij en de bereidheid ervan om zijn politieke leiders te bekritiseren stelt het land in staat om haar zachte macht te conserveren zelfs als andere landen het niet eens zijn met de acties van haar overheid.
Op dezelfde manier behoudt de BBC in Groot-Brittannië zijn geloofwaardigheid omdat het de overheidshand die haar voedt kan bijten. Toch blijft Poetin zich richten op het indammen van de rol van niet-gouvernementele organisaties en de burgermaatschappij.
Poetin begrijpt dan misschien wel dat harde en zachte macht elkaar versterken, maar hij lijkt niet in staat om dat begrip op beleidsniveau toe te passen. Als resultaat hiervan zal het vermogen van Rusland om anderen, als het ze niet kan dwingen of betalen, aan te trekken verder blijven afnemen.
Vertaling Melle Trap