fofack27_ BENSON IBEABUCHIAFP via Getty Images_nigeriaprotests Benson Ibeabuchi/AFP via Getty Images

De kosten van levensonderhoud in Afrika aanpakken

WASHINGTON, DC – De stijgende kosten van levensonderhoud in Afrika hebben de afgelopen maanden geleid tot een golf van protesten, die de onevenredig hoge economische en sociale kosten van de inflatie onderstrepen op een continent met aanhoudende wijdverbreide armoede en verhoogde kwetsbaarheid voor de mondiale volatiliteit. Het lijkt erop dat de wereld nu een verhaal van twee inflaties beleeft.

Aanvankelijk trof de huidige inflatiecyclus – een product van pandemische aanbodschokken en escalerende geopolitieke spanningen – zowel de ontwikkelde als de ontwikkelingslanden. Maar de inflatiedruk is in de loop der tijd minder synchroon geworden. Terwijl de prijsstijging in de geavanceerde economieën sterk is afgenomen, blijft deze in Afrika hardnekkig hoog – en in sommige gevallen zelfs toenemen. En hoewel de inflatie in veel ontwikkelde landen afneemt in de richting van de doelstelling van twee procent van de centrale banken, heeft deze in bijna een derde van de Afrikaanse landen de dubbele cijfers bereikt (een percentage dat nog hoger ligt als de CFA-franklanden buiten beschouwing worden gelaten, waar de koppeling aan de euro heeft bijgedragen aan de monetaire stabiliteit).

De inflatie op jaarbasis in Nigeria, een van de grootste economieën van Afrika, bereikte in mei bijvoorbeeld 34 procent – het hoogste niveau in 28 jaar – en zal naar verwachting hoog blijven in de tweede helft van het jaar, grotendeels door de snel stijgende voedselinflatie, die is opgelopen tot 40 procent. Hierdoor daalt de koopkracht van huishoudens en neemt het risico op voedselonzekerheid nog verder toe, vooral voor Nigeria’s groeiende groep van straatarme en meest kwetsbare burgers. Het land heeft na India de grootste bevolking ter wereld die in armoede leeft. Intussen hebben de hervormingen van de regering, waaronder de sterke devaluatie van de naira – die sinds juni 2023 70 procent van zijn waarde ten opzichte van de dollar heeft verloren – om buitenlandse investeerders aan te trekken, de situatie alleen maar erger gemaakt voor een  land dat sterk afhankelijk is van de invoer van voedsel en andere eerste levensbehoeften.

In augustus verspreidden protesten tegen de daaruit voortvloeiende economische ontberingen zich over diverse grote Nigeriaanse steden. Ze volgden op weken van rellen in Kenia tegen de begrotingswet van de regering, die belastingverhogingen inhield op basisgoederen zoals olie, brood en maandverband, terwijl miljoenen al moeite hadden om de eindjes aan elkaar te knopen. Tientallen demonstranten in beide landen werden gedood tijdens officiële pogingen om de opstanden neer te slaan.

De inflatie van de voedselprijzen treft huishoudens met een laag inkomen meer dan huishoudens met een hoog inkomen, omdat zij een groter deel van hun budget besteden aan de eerste levensbehoeften. Bedenk dat voedselkosten 16 procent uitmaken van de consumentenuitgaven in de geavanceerde economieën, maar ongeveer 40 procent in Sub-Sahara Africa (SSA). Dit verschil in de samenstelling van de uitgaven verklaart de meer regressieve aard van de inflatie in SSA, waar 60 procent van de armste mensen in de wereld woont, en waarom inflatie daar een groter risico op politieke onrust inhoudt.

Het gebrek aan formele werkgelegenheid heeft de levenskostencrisis in Afrika ook verergerd. Natuurlijk houden de lonen van de werknemers met een laag inkomen en een formele baan geen gelijke tred met de prijsstijgingen. Maar de activiteiten in de informele sector – een verkapte vorm van werkloosheid en een belemmering voor gedeelde welvaart – zijn goed voor ongeveer 85 procent van de totale werkgelegenheid op het continent, en deze werknemers hebben ook te maken met inkomensvolatiliteit en onverwachte inflatiecomponenten, waardoor de druk op de huishoudens verder toeneemt.

PS Events: Climate Week NYC 2024
image (24)

PS Events: Climate Week NYC 2024

Project Syndicate is returning to Climate Week NYC with an even more expansive program. Join us live on September 22 as we welcome speakers from around the world at our studio in Manhattan to address critical dimensions of the climate debate.

Register Now

Recent onderzoek naar de verdelingseffecten van de inflatiecyclus op huishoudens in de Verenigde Staten heeft een fenomeen aan het licht gebracht dat bekend staat als ‘inflatieongelijkheid’: de prijzen zijn sneller gestegen voor degenen aan de onderkant van de inkomensverdeling dan voor degenen aan de bovenkant. De verspreiding van de protesten over Afrika duidt erop dat er een soortgelijke dynamiek aan het werk is op het continent, waar de onevenredig hogere voedselprijzen veroorzaakt door wisselkoerseffecten de welvaartskosten van deze inflatiecyclus dramatisch hebben verhoogd.

Het overheidsbeleid heeft de crisis rond de kosten van levensonderhoud ook verzwaard. In plaats van kwetsbare groepen te ondersteunen met gerichte interventies, hebben Afrikaanse regeringen lukraak de belastingen verhoogd en de uitgaven verlaagd om aan hun externe verplichtingen te kunnen voldoen. Rentebetalingen op staatsschulden slokken nu ongeveer een derde van de inkomsten van Kenia op en meer dan twee derde van die van Nigeria. In beide landen hebben het procyclische begrotingsbeleid en de bezuinigingsmaatregelen een domino-effect gehad op de prijzen, waardoor de inflatie is toegenomen en de crisis rond de kosten van levensonderhoud is verergerd.

Maar in reactie op de protesten draaien de regeringen sommige van hun procyclische beleidsmaatregelen terug of voeren ze aanvullende maatregelen in om het effect ervan te verzachten. De Keniaanse president William Ruto ontsloeg zijn hele kabinet en trok de controversiële begrotingswet in, die naar verwachting 2,7 miljard dollar aan extra inkomsten zou hebben opgeleverd om de begrotingsdoelen van het Internationaal Monetair Fonds te halen. In Nigeria heeft de regering aangekondigd de invoerrechten op bepaalde voedingsmiddelen 150 dagen op te schorten om de druk op de huishoudens die het moeilijk hebben te verlichten.

Toch moet er meer worden gedaan om de kloof tussen de werkelijke en de potentiële groei te dichten, en de kansen voor jongeren te vergroten. Afrika is het continent met de meeste natuurlijke hulpbronnen ter wereld, maar de Afrikanen gaan een sombere toekomst tegemoet in landen die niet beschikken over voldoende technici en politieke wil om deze hulpbronnen in te zetten, voldoende goedbetaalde banen te creëren en de welvaart te vergroten. Afrika’s buitensporige afhankelijkheid van de import als alternatief voor het vergroten van de totale productie heeft de externe onevenwichtigheden in stand gehouden en de banenmarkt uitgehold, waardoor meer mensen in armoede zijn vervallen.

Om aan de aspiraties van jonge mensen tegemoet te komen, moeten Afrikaanse regeringen de beperkingen op de overheidsuitgaven heroverwegen en de terugkerende betalingsbalanscrises te boven komen die het economische beleid op het hele continent al zo lang bepalen. Meer investeren in de opbouw van een beroepsbevolking die vloeiend omgaat met opkomende technologieën is essentieel om de industrialisatie te stimuleren. Dit zou op zijn beurt Afrika’s productiesector versterken, die in andere delen van de wereld al lange tijd fungeert als sociale roltrap en groeiversneller, en de convergentie met hoge-inkomenslanden katalyseren. De transformatie van Afrikaanse economieën zal ook de ontwikkeling van regionale waardeketens bevorderen, de intra-Afrikaanse handel aanjagen (en zo de blootstelling van de regio aan mondiale volatiliteit verminderen) en grote nationale buffers opbouwen om de regio te verlossen van de slopende afhankelijkheid van hulp.

De beleidsmakers in Afrika moeten niet alleen investeren in menselijk kapitaal om hun landen hogerop te krijgen in een wereldeconomie waar technologie een belangrijke motor voor groei is geworden. Ze moeten ook streven naar gelijke toegang tot kansen en gedeelde welvaart om het concept van de natiestaat en de nationale veiligheid te versterken. Om Samora Machel, de eerste president van Mozambique, te citeren: ‘Als de natie wil leven, moet de stam sterven. Te lang heeft een tribale benadering van het bestuur de nationale ontwikkeling ondermijnd, de intergenerationele armoede in stand gehouden en de ongelijkheid als gevolg van de inflatie verergerd’.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/2NFvcIpnl